TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU SINH HỌC SINH SẢN, KỸ THUẬT SẢN XUẤT VÀ ĐỀ XUẤT HƯỚNG NGHIÊN CỨU NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT GIỐNG NHÂN TẠO LOÀI BÀO NGƯ CHÍN LỖ (Haliotis diversicolor Reeve, 1846)

Ngày nhận bài: 21-08-2025

Ngày duyệt đăng: 23-10-2025

Ngày xuất bản: 31-10-2025

DOI: https://doi.org/10.31817/tckhnnvn.2025.23.10.13

Lượt xem

5

Download

2

Số: Tập 23 Số 10 (2025): Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam

Chuyên mục:

CHĂN NUÔI – THÚ Y – THỦY SẢN

Cách trích dẫn:

Phương, L., Vân, P., & Bát, N. (2025). TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU SINH HỌC SINH SẢN, KỸ THUẬT SẢN XUẤT VÀ ĐỀ XUẤT HƯỚNG NGHIÊN CỨU NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT GIỐNG NHÂN TẠO LOÀI BÀO NGƯ CHÍN LỖ (Haliotis diversicolor Reeve, 1846). Tạp Chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, 23(10), 1404–1413. https://doi.org/10.31817/tckhnnvn.2025.23.10.13

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU SINH HỌC SINH SẢN, KỸ THUẬT SẢN XUẤT VÀ ĐỀ XUẤT HƯỚNG NGHIÊN CỨU NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT GIỐNG NHÂN TẠO LOÀI BÀO NGƯ CHÍN LỖ (Haliotis diversicolor Reeve, 1846)

Lại Duy Phương (*) 1 , Phan Thị Vân 2 , Nguyễn Khắc Bát 1

  • Tác giả liên hệ: [email protected]
  • 1 Viện Nghiên cứu Hải sản
  • 2 Công ty TNHH IDH Việt Nam

    • Từ khóa

    Bào ngư chín lỗ, sinh học sinh sản, sinh sản

    Tóm tắt


    Bào ngư chín lỗ (H. diversicolor) là loài nhuyễn thể có giá trị cao, phân bố rộng tại khu vực biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, bao gồm Việt Nam. Trước thực trạng suy giảm nguồn giống tự nhiên, sản xuất giống nhân tạo đang được xem là giải pháp trọng tâm trong phát triển nguồn lợi và nghề nuôi bền vững. Bài báo này tổng quan các nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến đặc điểm sinh sản và kỹ thuật sản xuất giống bào ngư, bao gồm: đặc điểm tuyến sinh dục, chu kỳ sinh sản, yếu tố môi trường ảnh hưởng, hành vi sinh sản và kỹ thuật sinh sản nhân tạo. Phân tích so sánh cho thấy các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc,… đã áp dụng các công nghệ sinh học phân tử và kỹ thuật sản xuất giống tiên tiến; trong khi tại Việt Nam vẫn còn khoảng cách lớn về năng lực nghiên cứu và trình độ công nghệ. Bài viết cũng chỉ ra một số khoảng trống nghiên cứu, đặc biệt là trong hiểu biết về nội tiết sinh sản, và “nút thắt” trong giai đoạn biến thái từ ấu trùng veliger sang spat. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất một số định hướng nghiên cứu ứng dụng nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất giống nhân tạo, hướng tới đảm bảo chủ động nguồn giống và phát triển bền vững nghề nuôi bào ngư tại Việt Nam.

    Tài liệu tham khảo

    Alcantara L.B. & Noro T. (2006). Growth of the abalone Haliotis diversicolor (Reeve) fed with macroalgae in floating net cage and plastic tank. Aquaculture Research. 37(7): 708-717.

    Botwright N.A., Zhao M., Wang T., McWilliam S., Colgrave M.L., Hlinka O., Li S., Suwansa-Ard S., Subramanian S., McPherson L., King H., Reverter A., Cook M.T., McGrath A., Elliott N.G. & Cummins S.F. (2019). Greenlip abalone (Haliotis laevigata) genome and protein analysis provides insights into maturation and spawning. G3: Genes, Genomes, Genetics. 9(10): 3067-3078.

    Bryan P.J. & Qian P.Y. (1998). Induction of larval attachment and metamorphosis in the abalone Haliotis diversicolor (Reeve). J. Exp. Mar. Biol. Ecol. 223: 39-51.

    Capinpin E.C. (1995). Spawning and larval development of a tropical abalone Haliotis asinina (Linnaeus). Philippine Journal of Science. 124(3): 215-232.

    Chao W.R., Huang C.Y. & Sheen S.S. (2010). Development of formulated diet for post-larval abalone, Haliotis diversicolor supertexta. Aquaculture. 307(1-2): 89-94.

    Chen H.C. (1984). Recent innovations in cultivation of edible molluscs in Taiwan, with special reference to the small abalone Haliotis diversicolor and the hard clam Meretrix lusoria. Aquaculture. 39(1): 11-27.

    Di G., You W., Yu J., Wang D. & Ke C. (2013). Genetic changes in muscle protein following hybridization between Haliotis diversicolor reeve Japan and Taiwan populations revealed using a proteomic approach. Proteomics. 13(5): 845-859.

    Đào Minh Đông & Đỗ Công Thung (2019). Nguồn lợi thân mềm ven các đảo Đông Bắc Việt Nam, định hướng quản lý khai thác bền vững. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Biển. 19(3A): 285-293.

    Grant M.J. & Booth A. (2009). A typology of reviews: An analysis of 14 review types and associated methodologies. Health Information & Libraries Journal. 26(2): 91-108.

    Grubert M.A. & Ritar A.J. (2005). The effect of temperature and conditioning interval on the spawning success of wild-caught blacklip (Haliotis rubra) and greenlip (H. laevigata) abalone. Aquaculture Research. 36(7): 654-665.

    Guan Y., Ding X., Wu F. & Lin Z. (2020). Reproductive physiology and artificial propagation techniques of abalone Haliotis diversicolor. Aquaculture Reports. 17: 100312.

    Jebreen E.J., Preston N.P., Johnson C.R. & Degnan B.M. (2000). Pattern, synchrony and predictability of spawning of the tropical abalone Haliotis asinina from Heron Reef, Australia. Marine Ecology Progress Series. 207: 119-126.

    Kato Y., Koyama T. & Nakada M. (2021). Evaluation of a closed recirculating aquaculture system for broodstock conditioning of abalone Haliotis discus hannai. Japan Agricultural Research Quarterly, 55(1): 97-104.

    Kikuchi S. & Uki N. (1974). Technical study on artificial spawning of abalone, genus Haliotis. I. Relation between water temperature and advancing sexual maturity. Bulletin of the Japanese Society of Scientific Fisheries. 40(9): 977-983.

    Kim H., Kim B.H., Son M.H., Jeon M.A., Lee J.S. & Lee J.S. (2016). Gonadal development and reproductive cycle of cultured abalone, Haliotis discus hannai (Gastropoda: Haliotidae) in Korea: Implications for seed production. Journal of Shellfish Research. 35(3): 653-659.

    Kim M.A., Rhee J.-S., Kim T.H., Lee J.S., Choi A.-Y., Choi B.-S., Choi I.-Y., & Sohn Y.C. (2017). Alternative splicing profile and sex-preferential gene expression in the female and male Pacific abalone Haliotis discus Hannai. Genes. 8(3): 99.

    Kim Y.K., Kim S.Y., Kang S.W. & Kim J.H. (2018). Studies on gonadal development and spawning induction in Haliotis diversicolor supertexta. Fisheries Science. 84: 243-251.

    Kim Y.K., Kim B.H., Kim H.J., Park J.S., Lee J.S. & Lee, Y.G. (2018). Gene expression and gonadal development in abalone. Fisheries Science. 84(2): 243-251.

    Laura Rogers Richard, Dondanville F. & Jerry Kashiwada (2004). Size specific fecundity of red abalone (Haliotis rufescens): Evidence for reproductive senescence? Journal of Shellfish Research. 23(2): 553-560.

    Lại Duy Phương, Đỗ Anh Duy & Nguyễn Kim Thoa (2014). Kết quả nuôi vỗ và sản xuất giống nhân tạo bào ngư chín lỗ (Haliotis diversicolor Reeve, 1846) tại Bạch Long Vĩ, Hải Phòng. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. tr. 199-205.

    Lại Duy Phương, Nguyễn Văn Hiếu & Đỗ Anh Duy (2013). Một số đặc điểm sinh học bào ngư chín lỗ (Haliotis diversicolor Reeve, 1846) tại vùng biển ven đảo Bạch Long Vĩ, Hải Phòng. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. tr. 183-191.

    Lại Duy Phương, Phạm Thành Công, Nguyễn Quốc Tĩnh & Bùi Thị Thu Hiền (2019). Thử nghiệm thức ăn chế biến nuôi bào ngư chín lỗ (Haliotis diversicolor) từ giai đoạn giống đến giai đoạn thương phẩm. Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. tr. 111-116.

    Lại Duy Phương, Phạm Thành Công, Nguyễn Xuân Xinh, Đỗ Mạnh Dũng, Đặng Minh Dũng & Nguyễn Quốc Tĩnh (2020). Kết quả nghiên cứu kỹ thuật nuôi vỗ đàn bố mẹ, kích thích sinh sản và ấp trứng bào ngư chín lỗ (Haliotis diversicolor). Tạp chí Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. tr. 142-148.

    Lê Đức Minh (2000). Sinh học và kỹ thuật sản xuất giống Bào ngư Vành tai (Haliotis asinina Linne). Nhà xuất bản Nông nghiệp, thành phố Hồ Chí Minh. 51tr.

    Leighton D.L. (1974). The biology and culture of abalone. FAO Training Manual AB731E. Food and Agriculture Organization of the United Nations.

    Li Q., Wang Q., Liu S. & Zhang J. (2015). Effects of water velocity on growth, survival and feeding of juvenile abalone Haliotis discus hannai in a recirculating aquaculture system. Aquaculture Research. 46(9): 2173-2182.

    Manahan D.T. & Jaeckle W.B. (1992). Implications of dissolved organic material in seawater for the energetics of abalone larvae Haliotis rufescens: A review. In S.A. Shepherd, M.J. Tegner & S.A. Guzmán del Próo (Eds.): Proceedings of the 1st International Symposium on Abalone Biology, Fisheries and Culture (pp. 95-106). Blackwell Scientific Publications.

    Nguyễn Chính (1996). Một số loài động vật nhuyễn thể (Mollusca) có giá trị kinh tế ở biển Việt Nam. Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội, 132tr.

    Nguyễn Văn Chung, Lê Đức Minh, Hoàng Đỗ Hựu, Lê Thị Hồng, Nguyễn Thị Kim Bích, Nguyễn Hữu Phụng & Nguyễn Thị Bích Ngọc (1996): Nghiên cứu sinh học sinh sản và nuôi bào ngư (Haliotis spp.) tại Khánh Hoà. Báo cáo tổng kết đề tài KH&CN, Viện Hải Dương học Nha Trang, 53tr.

    Nuurai P., Wanichanon C., & Wanichanon R. (2020). Effect of gonadotropin releasing hormone on the expression of luteinizing hormone and estrogen in the nerve ganglia and ovary of a tropical abalone, Haliotis asinina Linnaeus. Acta Histochemica. 122(1): 151454.

    Onitsuka T., Kawamura T. & Horii T. (2010). Reproduction and early life ecology of abalone Haliotis diversicolor in Sagami Bay, Japan. Japan Agricultural Research Quarterly. 44(4): 375-382.

    Onitsuka T., Kawamura T., Horii T., Takiguchi N., Takami H. & Watanabe Y. (2007). Synchronized spawning of abalone Haliotis diversicolor triggered by typhoon events in Sagami Bay, Japan. Marine Ecology Progress Series. 351: 129-138.

    Roberts R.D. (2001). A review of settlement cues for larval abalone (Haliotis spp.). J Shellfish Res. 20(2): 571-586.

    Roberts R.D., Kawamura T. & Handley C.M. (2007). Factors affecting settlement of abalone (Haliotis iris) larvae on benthic diatom films. J Shellfish Res. 26(2): 323-334.

    Searcy-Bernal R. (1996). Boundary layers and abalone postlarval culture: Preliminary studies. Aquaculture. 140(1-2): 129-137.

    Shepherd S.A. (1974). Nutrition and reproductive output in abalone. Marine and Freshwater Research, 25(1): 67-81.

    Sukhan Z.P., Sharker M.R., Cho Y., Hossen S., Choi K.S. & Kho K.H. (2021). Thermal stress affects gonadal maturation by regulating GnRH, GnRH receptor, APGWamide, and serotonin receptor gene expression in male Pacific abalone, Haliotis discus hannai during breeding season. Frontiers in Marine Science. 8: 664426.

    Wang Y., Li X. & Wang Z. (2013). Effects of environmental factors on the spawning of Haliotis diversicolor in the wild. Journal of Shellfish Research. 32(4): 837-843.

    Wells F.E. & Keesing J.K. (1989). Reproduction and feeding in abalone. In: Shepherd, S.A., Tegner, M.J. & Guzmán del Próo S.A. (Eds.): Abalone of the World: Biology, Fisheries and Culture. Fishing News Books.

    Weng X., Xu Y., Dong X., Luo X., You W., Ke C. & Cai M. (2022). Sex-specific markers developed by next-generation sequencing confirmed a male heterogametic sex determination in small abalone, Haliotis diversicolor. Aquaculture. 555: 738256.

    Wu C., Zhang T., Zhang L. & Yang J. (2012). Influence of photoperiod on reproductive performance and gonadal maturation in the abalone Haliotis diversicolor. Aquaculture International. 20: 1071-1080.

    Xu T., Zhang G. & Li Q. (2008). Advances in abalone aquaculture in China. Journal of Shellfish Research. 27(3): 701-708.

    You W., Ke C. & Wang D. (2013). Artificial breeding and larval rearing of small abalone Haliotis diversicolor. Journal of Shellfish Research. 32: 305-312.