Đánh giá độc tính của dịch chiết từ cây dây gắm (Gnetum montanum) trên cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) giai đoạn giống

Ngày nhận bài: 07-11-2024

Ngày duyệt đăng: 27-06-2025

Ngày xuất bản: 27-06-2025

DOI: https://doi.org/10.31817/tckhnnvn.2025.23.6.06

Lượt xem

2

Download

1

Số: Tập 23 Số 6 (2025): Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam

Chuyên mục:

CHĂN NUÔI – THÚ Y – THỦY SẢN

Cách trích dẫn:

Mai, N., & Hằng, N. (2025). Đánh giá độc tính của dịch chiết từ cây dây gắm (Gnetum montanum) trên cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) giai đoạn giống. Tạp Chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, 23(6), 762–770. https://doi.org/10.31817/tckhnnvn.2025.23.6.06

Đánh giá độc tính của dịch chiết từ cây dây gắm (Gnetum montanum) trên cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) giai đoạn giống

Nguyễn Thị Mai (*) 1 , Nguyễn Thu Hằng 2

  • Tác giả liên hệ: [email protected]
  • 1 Khoa Thuỷ sản, Học viện Nông nghiệp Việt Nam
  • 2 Bộ môn Dược lý, Đại học Dược Hà Nội

    • Từ khóa

    Độc tính, cá tra, liều gây chết 50%, nồng độ gây chết 50%, dây gắm

    Tóm tắt


    Thảo dược đang ngày càng được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trong nuôi trồng thuỷ sản, tuy nhiên, thảo dược cũng có độc tính nhất định. Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá độc tính của dịch chiết từ cây dây gắm và xác định nồng độ/liều gây chết 50% (LC50/LD50) trên cá tra giống theo phương pháp ngâm và cho uống. Cá tra
    (~ 10g) được ngâm trong nước có pha dịch chiết ở các nồng độ khác nhau (800, 1.000, 1.200, 1.400 và 1.600 mg/l) hoặc uống cưỡng bức (350, 450, 550, 650 và 750 mg/kg). Tỷ lệ chết được theo dõi sau 12, 24, 48, 72 và 96h. Kết quả cho thấy dịch chiết cây dây gắm có khả năng gây độc trên cá tra giống. LC50 sau 24, 48 và 72/96h lần lượt là 1.114,81; 1.100,56 và 1.046,62 mg/l. LD50 là 562,83 mg/kg cá sau 48h và 518,23 mg/kg cá sau 72/96h. Nồng độ an toàn dưới 111,48; 110,06 và 104,66 mg/l sau 24, 48 và 72/96h; liều an toàn dưới 56,28 mg/kg cá sau 48h và 51,82 mg/kg cá sau 72/96h. Cá có biểu hiện trúng độc cho thấy sự thay đổi rõ rệt về hình thái và màu sắc của các cơ quan nội tạng như túi mật, gan, lách, thận và tim; bao gồm hiện tượng sung huyết, đổi màu và biến dạng, cho thấy tác động tiêu cực của chất độc đến chức năng sinh lý cơ thể.

    Tài liệu tham khảo

    Anywar G., Kakudidi E., Byamukama R., Mukonzo J., Schubert A., Oryem-Origa H. & Jassoy C. (2021). A Review of the Toxycity and Phytochemistry of Medicinal Plant Species Used by Herbalists in Treating People Living With HIV/AIDS in Uganda. Frontiers in Pharmacology. 12: 1-10. doi:10.3389/fphar.2021.615147.

    Badguzar V.S., Satkar S.G., Kumar R. & A.A. (2024). Comprehensive review of prebiotics and probiotics in aquaculture: Mechanisms and applications. International Journal of Veterinary Sciences and Animal Husbandry. 9(1S): 777-780. doi: 10.22271/veterinary.2024.v9.i1sk.1157.

    Dadras F., Velisek J. & Zuskova E. (2023). An update about beneficial effects of medicinal plants in aquaculture: A review. Veterinarni Medicina. 68(12): 449-463. doi:10.17221/96/2023-VETMED.

    EL Moussaoui A., Bourhia M., Jawhari F.Z., Mechchate H., Slighoua M., Bari A., Ullah R., Mahmood H.M., Ali S.S., Ibenmoussa S., Bousta D. & Bari A. (2020). Phytochemical identification, acute, and sub-acute oral toxycity studies of the foliar extract of Withania frutescens. Molecules. 25(19): 1-10. doi:10.3390/molecules25194528.

    Finney D.J. (1971). Probit Analysis. Cambridge University Press. doi:10.1002/jps.2600600940.

    Jayasinghe C.D. & Jayawardena U.A. (2019). Toxycity assessment of herbal medicine using zebrafish embryos: A systematic review. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine. doi:10.1155/2019/7272808.

    Mai N.T., Tung M. Van, Quan D.H., Huong V.T.T. & Hang N.T. (2023). Impacts of dietary supplementation of peptidoglycan extracted from Lactobacillus sp. on the growth performance and resistance to Streptococcus agalactiae of Nile tilapia. Vietnam Journal of Agricultural Sciences. 6(2): 1787-1796. doi:10.31817/vjas.2023.6.2.04.

    Mandefro B., Fereja W. M., Fremichael D., Mereta S. T. & Ambelu A. (2024). Analysis of Achyranthes aspera leaf extract and acute toxycity study on fingerlings of Nile tilapia, Oreochromis niloticus. Biochemistry and Biophysics Reports. 37: 101624. DoI:10.1016/j.bbrep.2023.101624.

    Mavraganis T., Constantina C., Kolygas M., Vidalis K. & Nathanailides C. (2020). Environmental issues of aquaculture development. Egyptian Journal of Aquatic Biology and Fisheries. 24(2): 441-450. doi:10.21608/EJABF.2020.85857.

    Nguyễn Ngọc Thuần, Trần Thị Phương Nhung, Nguyễn Ngọc Tuấn, Nguyễn Thị Ngần, Đào Thị Huệ, Võ Dương Mỹ Duyên, Bùi Thanh Hoà, Trần Thành Đạt & Đàm Sao Mai (2021). Đánh giá độc tính cấp tính dịch cao chiết ethanol từ quả thể nấm vân chi (Coriolopsis aspera) ở Việt Nam trên chuột Swiss albino. Tạp chí Khoa học và Công nghệ. 49: 77-83.

    OECD (2019). Test No. 203: Fish, Acute Toxycity Test. 203: 24. doi:10.1787/9789264069961-en.

    Ông Bỉnh Nguyên, Nguyễn Đặng Kim Quyên, Lý Hải Triều, Bùi Thị Phương Quỳnh & Lê Văn Minh (2018). Khảo sát thành phần hoá học và hoạt tính sinh học của cao chiết Dây gắm (Gnetum montanum Markgr.). Tạp chí Khoa học và Công nghệ. (4): 15-21. DOI:10.55401/jst.v1i4.188.

    Pan X., Hou X., Zhang F., Tang P., Wan W., Su Z., Yang Y., Wei W., Du Z., Deng J. & Hao E. (2022). Gnetum montanum extract induces apoptosis by inhibiting the activation of AKT in SW480 human colon cancer cells. Pharmaceutical Biology. 60(1): 915-930. doi:10.1080/13880209.2022.2063340.

    Pan X., Hou X., Zhang F., Xie J., Wei W., Du Z., Deng J. & Hao E. (2024). Identification of chemical composition in Gnetum montanum extract and plasma components after oral administration in cynomolgus monkey by UPLC-Q-TOF-MS and its anti-tumor active components analysis. Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis. 249(May): 116347. doi:10.1016/j.jpba.2024.116347.

    Sadino A., Sahidin I. & Wahyuni W. (2017). Acute toxycity of ethanol extract of Polygonum pulchrum Blume using brine shrimp lethality test method. Pharmacology and clinical pharmacy research. 2(2): 46-50. doi:10.15416/pcpr.v2i2.15210.

    Souza G.C., de Silva I.D.R., da Viana M.D., Melo N.C., de Sánchez-Ortiz B.L., Oliveira M.M.R., de Barbosa W.L.R., Ferreira I.M. & Carvalho J.C.T. (2019). Acute toxycity of the hydroethanolic extract of the flowers of acmella oleracea l. In zebrafish (danio rerio): Behavioral and histopathological studies. Pharmaceuticals, 12(173). https://doi.org/10.3390/ph12040173.

    U.S. FDA. (2005). Guidance for Industry Starting Dose in Initial Clinical Trials Estimating the Maximum Safe for Therapeutics in Adult Healthy Volunteers. In Guidance for Industry Starting Dose in Initial Clinical Trials Estimating the Maximum Safe for Therapeutics in Adult Healthy. p. 27. doi:10.1089/blr.2006.25.697.

    Wang W., Sun J., Liu C. & Xue Z. (2017). Application of immunostimulants in aquaculture: current knowledge and future perspectives. Aquaculture Research. 48(1): 1-23. doi:10.1111/are.13161.

    Xavier J. & Kripasana K. (2020). Acute toxycity of leaf extracts of Enydra fluctuans Lour in zebrafish (Danio rerio Hamilton). Scientifica. pp. 1-6. doi:10.1155/2020/3965376.