Tập 18 Số 9 (2020)

Sản xuất và tiêu thụ sản phẩm cây ăn quả ở tỉnh Sơn La những nămả quản đây đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận nhờ chính sách khuyến khích phát triển toàn diện quá trình sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm cây ăn quả của tỉnh. Tuy nhiên, tỉ lệ xuất khẩu sản phẩm cây ăn quả của Sơn La còn thấp (dưới 20% đối với tất cả các loại cây ăn quả chủ lực), nhiều khó khăn tồn tại trong khâu sản xuất và chế biến, chính sách hỗ trợ sản xuất và xuất khẩu sản phẩm cây ăn quả còn thiếu đồng bộ. Bằng việc sử dụng phương pháp phân tích tổng quan chính sách, thống kê mô tả, thống kê so sánh, đánh giá tác động của chính sách nghiên cứu tập trung xem xét giải quyết các mục tiêu và đạt được các kết quả: (i) Hệ thống hoá hệ thống chính sách khuyến khích sản xuất phục vụ xuất xuất khẩu sản phẩm cây ăn quả chủ lực trên địa bàn tỉnh Sơn La; (ii) Đánh giá kết quả thực hiện chính sách; (iii) Phân tích ưu điểm, tồn tại hạn chế, nguyên nhân của các tồn tại hạn chế; và (iv) Đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế, chính sách chính sách khuyến khích sản xuất phục vụ xuất xuất khẩu sản phẩm cây ăn quả chủ lực trên địa bàn Tỉnh.

Sản xuất, chế biến và xuất khẩu trong những năm gần đây đã đem lại những thành công đáng kể, trong đó xuất khẩu nông sản được coi là một trong những ngành hàng triển vọng của Việt Nam và đang đạt được những thành công trên một số thị trường khó tính như Mỹ, EU và Nhật Bản. Đóng góp vào những thành công đó là sự ra đời các chủ chương, chính sách đúng đắn từ tổng thể như chính sách tái cơ cấu nông nghiệp, chính sách đất đai, đến các cụ thể như chính sách tín dụng cho nông nghiệp, bảo hiểm nông nghiệp, thu hút đầu tư cho nông nghiệp, chính sách xuất khẩu nông sản. Bài viết này phản ánh tổng quan một số chính sách hỗ trợ sản xuất, chế biến và xuất khẩu nông sản, đồng thời phân tích mặt tích cực, hạn chế, đưa ra kiến nghị nhằm hoàn thiện chính sách hỗ trợ sản xuất, chế biến và xuất khẩu nông sản trong thời gian tới.

Lý thuyết hành vi người tiêu dùng không ngừng được các nhà khoa học trên thế giới nghiên cứu và phát triển cho phù hợp hơn từng điều kiện thực tế. Mục đích của nghiên cứu này nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về hành vi người tiêu dùng đối với thực phẩm nhập khẩu. Kết quả nghiên cứu đã khái quát các mô hình cơ bản nghiên cứu hành vi, hành vi người tiêu dùng. Thông qua tổng quan một số nghiên cứu trong nước và thế giới, bài viết đã gợi ý các yếu tố tác động đến hành vi người tiêu dùng Việt Nam đối với thực phẩm nhập khẩu. Đây sẽ là cơ sở mở ra những hướng nghiên cứu mới về thái độ, ý định và hành vi người tiêu dùng Việt Nam đối với thực phẩm nhập khẩu nói chung cũng như từng mặt hàng thực phẩm nhập khẩu nói riêng.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng phát triển sản xuất phục vụ xuất khẩu sản phẩm cây ăn quả tỉnh Sơn La, phân tích những nhân tố ảnh hưởng tới phát triển sản xuất cây ăn quả, từ đó đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm phát triển sản xuất phục vụ xuất khẩu cây ăn quả chủ lực tỉnh tỉnh Sơn La. Dựa trên nguồn số liệu sơ cấp và thứ cấp, nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích thống kê mô tả, so sánh và tham vấn ý kiến chuyên gia để có những kết luận đúng đắn nhất về thực trạng phát triển sản xuất phục vụ xuất khẩu sản phẩm cây ăn quả tỉnh Sơn La. Kết quả cho thấy, từ năm 2015 đến nay, diện tích cây ăn quả tỉnh Sơn La tăng bình quân 36,5%/năm và đạt 70.327ha, với sản lượng 246.970 tấn vào năm 2019. Các loại cây ăn quả chủ lực tập trung phát triển như: xoài, nhãn, chuối, bơ, sơn tra, thanh long và chanh leo. Giá trị xuất khẩu các sản phẩm cây ăn quả chủ lực năm 2019 đạt 17,93 triệu USD với các thị trường chính: Trung Quốc, Úc, Mỹ, Châu Âu, Campuchia. Tuy nhiên, phát triển cây ăn quả tỉnh Sơn La còn gặp nhiều khó khăn như: điều kiện địa hình chia cắt, đất dốc; thời tiết diễn biến phức tạp; trình độ sản xuất thấp. Để thực hiện phát triển cây ăn quả bền vững phục vụ xuất khẩu, cần áp dụng đồng bộ các giải pháp kinh tế và kỹ thuật như: quy hoạch vùng sản xuất tập trung; ứng dụng khoa học kỹ thuật trong chăm sóc, thu hoạch, chế biến; liên kết chính thống từ sản xuất đến tiêu thụ; xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm và nâng cao trình độ sản xuất của người dân.

Mục tiêu của nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng ứng dụng công nghệ cao của các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Giang. Số liệu sơ cấp được thu thập từ việc phỏng vấn 35 hợp tác xã nông nghiệp đã ứng dụng công nghệ cao, 5 hợp tác xã nông nghiệp chưa ứng dụng công nghệ cao, và 05 doanh nghiệp có giao dịch thường xuyên với các hợp tác xã. Kết quả nghiên cứu cho thấy ứng dụng công nghệ cao đã giúp các hợp tác xã nông nghiệp cải thiện đáng kể hiệu quả sản xuất kinh doanh nhờ chủ động hơn trong sản xuất, giảm chi phí vật tư nông nghiệp đầu vào và nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, quy mô ứng dụng công nghệ cao của các hợp tác xã nông nghiệp vẫn nhỏ lẻ, phân tán, công nghệ cao chủ yếu mới được áp dụng ở một số khâu trong quá trình sản xuất và trong lĩnh vực trồng trọt do yêu cầu về vốn đầu tư vào công nghệ cao thấp hơn và những hạn chế khác về nguồn lực của hợp tác xã cũng như một số rào cản chính sách. Từ đó, nghiên cứu đã đề xuất một số khuyến nghị nhằm thúc đẩy các hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp hiệu quả hơn.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn tỉnh Đắk Lắk trên các khía cạnh và dưới góc nhìn của các bên liên quan. Thông tin, số liệu bài báo sử dụng được thu thập từ khảo sát 49 cán bộ thuộc cơ quan quản lý nhà nước về đào tạo nghề, 40 cơ sở đào tạo nghề, 223 giáo viên, 450 học viên học nghề và 15 đơn vị sử dụng lao động được khảo sát thông qua bảng hỏi và phương pháp phỏng vấn sâu, đồng thời các phương pháp thống kê mô tả, phân tổ thống kê và phương pháp cho điểm cũng được sử dụng để phân tích, đánh giá. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng hiệu quả đào tạo nghề cho lao động nông thôn từ những khía cạnh, góc nhìn khác nhau thì khác nhau. Tuy vậy, muốn nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác này tại tỉnh, trong thời gian tới, cần tập trung triển khai các giải pháp chính như nâng cao chất lượng công tác dự báo nhu cầu và xây dựng chỉ tiêu đào tạo; Nâng cao chất lượng đào tạo thông qua xây dựng chương trình đào tạo, phương pháp linh hoạt và phù hợp, đồng thời tăng cường đầu tư cơ sở vật chất và đào tạo, đãi ngộ đội ngũ giáo viên; Nghiên cứu đào tạo những ngành nghề mới có tiềm năng và khai thác lợi thế cũng như gắn với chương trình, kế hoạch phát triển của địa phương; Hỗ trợ người lao động sau đào tạo trong giải quyết việc làm và tự tạo việc làm.

Nghiên cứu được tiến hành nhằm đánh giá sự hài lòng của du khách và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự hài lòng của du khách về chất lượng dịch vụ du lịch tại Khu du lịch Khoang Xanh - Suối Tiên. Các phương pháp thống kê mô tả, thống kê so sánh, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy đã được sử dụng. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng, sự hài lòng của du khách về chất lượng dịch vụ du lịch tại Khu du lịch Khoang Xanh - Suối Tiên chịu ảnh hưởng bởi 6 nhóm nhân tố theo thứ tự giảm dần bao gồm: chất lượng dịch vụ ăn uống, cảnh quan du lịch, giá cả dịch vụ, chất lượng cơ sở hạ tầng, dịch vụ lưu trú và dịch vụ vui chơi giải trí. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đã đưa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao mức độ hài lòng của du khách trong thời gian tới.

Mục tiêu của bài báo là nghiên cứu thực trạng phân bố đất nông nghiệp hộ gia đình, khảo sát mối quan hệ giữa hiệu quả sử dụng đất với quy mô và độ manh mún đất nông nghiệp của hộ gia đình, từ đó, đưa ra một số dự báo về ảnh hưởng của động cơ kinh tế hộ gia đình đến chiều hướng phân bố đất nông nghiệp trong tương lai và một số gợi ý chính sách. Bài báo sử dụng bộ số liệu điều tra của 399 hộ gia đình thuộc ba huyện đại diện của tỉnh Bắc Giang năm 2018 và phương pháp thống kê mô tả, mô hình phân tích đường giới hạn ngẫu nhiên trong phân tích. Kết quả cho thấy trong điều kiện sản xuất hiện tại, quy mô và độ manh mún đất nông nghiệp chưa phải là rào cản đối với hiệu quả kinh tế của sản xuất nông nghiệp hộ gia đình. Kết quả nghiên cứu là hữu ích trong phân tích động cơ kinh tế của hộ gia đình, một trong các nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến quá trình phân bố lại đất nông nghiệp hộ gia đình.

Nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp giảm nghèo cho dân tộc Lô Lô trên địa bàn tỉnh Cao Bằng. Nghiên cứu đã khảo sát 180 hộ gia đình gồm hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ thoát nghèo, trong đó có 122 hộ dân tộc Lô Lô và 58 hộ dân tộc khác như H’Mông, Nùng. Trong những năm qua, mặc dù được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, nhiều chính sách, chương trình, dự án triển khai ở vùng dân tộc thiểu số và miền núi, đời sống của dân tộc Lô Lô ở Cao Bằng đã có nhiều cải thiện. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo dân tộc Lô Lô còn cao (74,03% năm 2018), đời sống vật chất, tinh thần của dân tộc Lô Lô còn gặp rất nhiều khó khăn; trình độ dân trí còn rất thấp, tỷ lệ mù chữ còn cao, việc khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe cho nhân dân còn nhiều hạn chế. Vì vậy, để giảm nghèo bền vững cho dân tộc Lô Lô, tỉnh Cao Bằng cần thực hiện có hiệu quả các chính sách liên quan như hỗ trợ phát triển sản xuất, tăng khả năng tiếp cận tín dụng, đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng giáo dục và y tế, đầu tư nâng cấp và hoàn thiện cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất và đời sống cho dân tộc Lô Lô.

Bắc Hà có tiềm năng phát triển sản xuất rau nhưng hiệu quả sản xuất chưa cao. Nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả và đề xuất giải pháp phát triển sản xuất rau cho nông hộ trên địa bàn huyện. Nghiên cứu được tiến hành thông qua điều tra hộ sản xuất rau và phỏng vấn sâu các tác nhân quản lý và kinh doanh rau tại huyện. Kết quả nghiên cứu cho thấy trên địa bàn hiện nay tồn tại ba hệ thống sản xuất rau chính: hệ thống sản xuất Rau - Rau; Cây ăn quả ôn đới - Rau và Lúa - Rau. Trong các hệ thống sản xuất này, sản xuất bắp cải trái vụ cho thu nhập cao hơn so với sản xuất các loại rau khác. Các loại rau cải chủ yếu được tiêu thụ trong tỉnh, trừ rau trái vụ. Lượng cung rau trái vụ thấp hơn nhiều so với nhu cầu thị trường trong và ngoài tỉnh. Khó khăn chính của hộ trong sản xuất bao gồm nhận thức và năng lực sản xuất rau chưa cao, khả năng tiếp cận thị trường hạn chế, tiêu thụ và giá bán sản phẩm không ổn định, thiếu nguồn lực đầu vào. Nghiên cứu đề xuất thực hiện các giải pháp nâng cao năng lực sản xuất và tiếp cận thị trường, đặc biệt đối với rau bản địa và rau trái vụ để nâng cao hiệu quả sản xuất rau trên địa bàn huyện.

Quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa khiến một bộ phận lớn nông dân mất đất canh tác, trở nên không có công ăn việc làm, cần di cư kiếm sống. Đây là hai yếu tố hàng đầu thúc đẩy lao động nông thôn di cư ở Việt Nam nói chung và ở tỉnh Bắc Ninh nói riêng. Nghiên cứu được thực hiện với mục tiêu phân tích ảnh hưởng của di cư lao động đến hoạt động trồng trọt của các hộ nông dân. Dựa trên số liệu sơ cấp thu thập được ở 80 hộ nông dân xã Phượng Mao, nghiên cứu cho thấy các hộ nông dân có lao động di cư đã thích ứng với sự thay đổi quy mô lao động gia đình như thu hẹp diện tích trồng trọt; thuê lao động thời vụ; tập trung cấy 2 vụ lúa đáp ứng nhu cầu gia đình thay vì trồng cả cây vụ đông. Ngoài ra, mô hình lượng hóa các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động trồng trọt chỉ ra rằng các hộ có nguồn thu nhập gửi về từ lao động di cư càng cao thì càng có xu hướng chuyển sang trồng 2 vụ lúa. Sự thích ứng của các hộ nông dân trong bối cảnh di cư lao động minh chứng xu hướng kết hợp hài hòa giữa sản xuất nông nghiệp với di cư lao động nhằm nâng cao thu nhập nhưng đảm bảo an ninh lương thực.

Mục tiêu của nghiên cứu này là đánh giá những thành công và bất cập trong quá trình thực hiện chính sách hỗ trợ người khuyết tật (NKT) ở huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Nghiên cứu dựa trên thông tin thứ cấp và thông tin sơ cấp thu thập từ các đối tượng có liên quan: NKT có khả năng giao tiếp và trả lời câu hỏi (54 người), đại diện gia đình NKT gặp khó khăn trong giao tiếp (30 người), cán bộ thực thi chính sách cấp huyện (8 người) và cán bộ thực thi chính sách cấp xã (18 người). Kết quả cho thấy bên cạnh những tác động tích cực đến đời sống vật chất và tinh thần của NKT, việc thực hiện chính sách vẫn còn bất cập như: xác định đối tượng hưởng lợi chưa phù hợp, mức trợ giúp xã hội thấp, một số chính sách chưa được triển khai ở huyện như: hỗ trợ tham gia giao thông công cộng, nhà ở công cộng, dịch vụ văn hóa thể thao. Để thực hiện tốt chính sách hỗ trợ NKT ở huyện Lâm Thao, nghiên cứu đề xuất: Nâng mức chuẩn trợ giúp xã hội đối với NKT; Bổ sung chế độ cho NKT nhẹ (trợ cấp xã hội hàng tháng, cấp thẻ bảo hiểm y tế và hỗ trợ chi phí mai táng); Đổi mới công tác xác định đối tượng hưởng lợi của chính sách; và Quan tâm thỏa đáng hơn chính sách hỗ trợ NKT học nghề và tìm kiếm việc làm.

Nghiên cứu này nhằm so sánh một số khía cạnh kinh tế - xã hội của các hộ nông dân bị thu hồi một phần đất nông nghiệp và nhóm bị thu hồi hoàn toàn đất nông nghiệp. Thông tin thứ cấp được thu thập từ các phòng ban liên quan của UBND huyện Duy Tiên và Niên giám thống kê tỉnh Hà Nam năm 2018. Thông tin sơ cấp được thu thập thông qua phỏng vấn 279 hộ dân bị thu hồi đất bằng bảng hỏi. Nghiên cứu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, t-test và chỉ số đa dạng hóa của Simpon để phân tích thông tin. Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc thu hồi đất nông nghiệp đã làm thay đổi việc làm, thực trạng sản xuất nông nghiệp và thu nhập của các hộ bị thu hồi đất; trong đó có sự khác biệt giữa nhóm hộ thu hồi một phần và thu hồi hoàn toàn. Từ đó, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp để khắc phục những thay đổi bất lợi cho các hộ bị thu hồi đất liên quan tới các tiêu chí này.

Bài viết phân tích nguồn vốn sinh kế, hoạt động sinh kế và kết quả sinh kế của các hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại xã Cao Tân, huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn, từ đó đưa ra giải pháp nhằm cải thiện sinh kế và nâng cao thu nhập của hộ. Nghiên cứu phỏng vấn 60 hộ đồng bào dân tộc Tày, H’Mông, Dao với bảng hỏi cấu trúc và sử dụng phương pháp phân tích số liệu cơ bản bao gồm thống kê mô tả và thống kê so sánh. Kết quả nghiên cứu cho thấy các nguồn lực sinh kế của hộ đồng bào dân tộc thiểu số xã Cao Tân còn nhiều hạn chế. Hoạt động sinh kế tập trung chủ yếu vào sản xuất nông nghiệp truyền thống với 100% các hộ tham gia trồng trọt và chăn nuôi. Thu nhập trung bình của hộ là 60,15 triệu đồng/năm, trong đó các hộ dân tộc Tày có thu nhập cao nhất là 71,5 triệu. Để góp phần nâng cao và ổn định thu nhập cho các hộ đồng bào dân tộc thiểu số, cần tăng cường và sử dụng hợp lý các nguồn lực sinh kế, cải thiện các hoạt động hiện tại và đa dạng hóa các hoạt động sinh kế kết hợp giữa sản xuất nông nghiệp với làm thuê, dệt thổ cẩm và du lịch.