Tập 23 Số 2 (2025)

Nghiên cứu được tiến hành nhằm xác định tỷ lệ phối trộn và loại phân ủ sử dụng trong giá thể phù hợp cho sinh trưởng và năng suất mồng tơi. Thí nghiệm hai nhân tố được bố trí theo kiểu khối ngẫu nhiên đầy đủ với 3 lần nhắc lại bao gồm loại phân ủ (P1 và P2) và tỷ lệ phối trộn phân ủ trong giá thể (G1 (1 đất : 1 trấu hun : 1 phân ủ); G2 (1 đất : 1 trấu hun : 2 phân ủ); G3 (1 đất : 1 trấu hun : 3 phân ủ)). Các chỉ tiêu theo dõi bao gồm chiều cao cây, đường kính thân, chỉ số SPAD, diện tích lá, khối lượng chất khô, năng suất và hàm lượng nitrat. Kết quả cho thấy tăng tỷ lệ phân ủ P1 hay P2 phối trộn trong giá thể có ảnh hưởng tốt đến các chỉ tiêu sinh trưởng, sinh lý, do đó làm tăng có ý nghĩa năng suất cá thể của mồng tơi. Hàm lượng nitrat trong cây khi bón phân ủ P1 và P2 ở các tỷ lệ phối trộn khác nhau đều nằm trong giới hạn cho phép của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Như vậy, nên bón phân ủ P1 và P2 với tỷ lệ giá thể là 1 đất : 1 trấu hun : 3 phân ủ để mồng tơi sinh trưởng tốt, cho năng suất và chất lượng cao.

Bệnh dịch tả lợn châu Phi là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở lợn với tỷ lệ tử vong lên đến 100%, gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi. Nghiên cứu này đánh giá khả năng gây bệnh của chủng virus dịch tả lợn châu Phi VNUA/HY/ASF1 qua đường tiêm bắp trên lợn 8 tuần tuổi. Lợn thí nghiệm được chia thành ba nhóm (TN1, TN2, TN3) với các liều nhiễm virus lần lượt là 102, 103 và 104 HAD50/lợn, cùng một nhóm đối chứng không nhiễm virus. Kết quả cho thấy toàn bộ lợn ở các nhóm gây nhiễm đều chết trong khoảng 5-13 ngày sau khi nhiễm. Thời gian chết trung bình của TN1, TN2 và TN3 lần lượt là 11,2 ± 1,3 ngày; 7,4 ± 1,8 ngày và 7,2 ± 1,8 ngày. Các triệu chứng lâm sàng điển hình như sốt cao, bỏ ăn, mệt mỏi và giảm vận động xuất hiện ở tất cả lợn nhiễm virus. Nhóm nhiễm liều virus cao biểu hiện triệu chứng sớm hơn, phản ánh tốc độ tiến triển bệnh nhanh. Tuy nhiên, tổn thương xuất huyết đa cơ quan, đặc biệt ở lách, hạch lympho và thận, lại nghiêm trọng hơn ở nhóm nhiễm liều virus thấp do thời gian tiến triển bệnh kéo dài. Nghiên cứu này khẳng định độc lực cao của chủng VNUA/HY/ASF1.

Mục tiêu của nghiên cứu nhằm mô tả đặc điểm hình thái các loài rong biển thuộc họ rong vú bò Galaxauraceae (Nemaliales, Rhodophyta) phân bố tại Việt Nam. Bằng phương pháp phân tích hình thái ngoài và cấu trúc tế bào dưới kính hiển vi, kết quả nghiên cứu đã mô tả đặc điểm hình thái 10 loài rong biển thuộc họ rong vú bò gồm: Actinotrichia fragilis, Dichotomaria marginata, D. obtusata, D. papillata, Galaxaura divaricata, G. filamentosa, G. rugosa, Tricleocarpa cylindrica, T. fastigiata và T. fragilis phân bố tại vùng biển Việt Nam. Các nội dung chính được mô tả gồm đặc điểm hình thái, sinh thái, hình ảnh (dạng sống tự nhiên, mẫu vật tươi, mẫu vật khô, chi tiết nhánh, tế bào). Kết quả bài viết cung cấp thông tin cho việc định loại các loài rong biển thuộc họ rong vú bò, đồng thời là cơ sở khoa học cho các nghiên cứu về sinh thái học, khai thác tiềm năng hoạt chất sinh học và phát triển nguồn gen các loài rong biển này trong tương lai.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định loại tảo và mật độ tảo thích hợp cho ương ấu trùng giun nhiều tơ Dendronereis chipolini ở giai đoạn trôi nổi. Ấu trùng giun nhiều tơ sau khi nở được bố trí cho ăn 3 loài tảo tương ứng với 3 nghiệm thức bao gồm (i) Chaetoceros sp., (ii) Chlorella sp. và (iii) Nannocholoropsis oculata với 5 lần lặp lại. Sau 6 ngày thí nghiệm, chỉ số biến thái ở 3 nghiệm thức giống nhau và đều bằng 3. Tuy nhiên, chiều dài (0,245 ± 0,001mm) và tỷ lệ sống của ấu trùng (37,6 ± 1,48%) cao nhất được ghi nhận ở nghiệm thức cho ăn Chlorella sp., khác biệt có ý nghĩa thống kê (P <0,05). Tảo Chlorella sp. được sử dụng để bố trí thí nghiệm tiếp theo nhằm xác định mật độ cho ăn thích hợp nhất. Thí nghiệm được bố trí với 4 nghiệm thức gồm 500 tb/ml, 1.000 tb/ml, 1.500 tb/ml và 2.000 tb/ml với 5 lần lặp lại. Kết quả cho thấy ở mật độ 500 tb/ml, ấu trùng có chiều dài (0,247 ± 0,008mm) và tỷ lệ sống (44,4 ± 2,97%) cao nhất và khác biệt có ý nghĩa thống kê (P <0,05). Như vậy, tăng trưởng và tỷ lệ sống của ấu trùng giun nhiều tơ Dendronereis chipolini giai đoạn sống nổi tốt nhất khi được cho ăn tảo Chlorella sp. với mật độ 500 tb/ml.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định đặc điểm sinh học sinh sản của lịch đồng (Ophisternon bengalense). Tổng cộng 360 mẫu lịch đồng được thu từ tháng 5/2023 đến tháng 4/2024 tại xã Tắc Vân, thành phố Cà Mau, tỉnh Cà Mau. Mẫu sau thu thập được chuyển về phân tích tại phòng thí nghiệm của Trường Thủy sản, Trường Đại học Cần Thơ. Kết quả cho thấy, hệ số điều kiện của lịch đồng cao nhất vào tháng 4 và tháng 10 (0,0012%). Quan sát mẫu mô học cơ quan sinh sản của lịch đồng cho thấy đây là loài lưỡng tính. Tỷ lệ giới tính trung bình trong quần thể tự nhiên của lịch đồng là đực : lưỡng tính : cái: là 35,6% : 4,5% : 58,8%. Hệ số tích lũy năng lượng giảm thấp ở tháng 3, 4 và 10 (1,78-1,79). Hệ số thành thục sinh dục của lịch đồng đạt giá trị cao nhất vào tháng 3, 4 và 10 với các giá trị tương ứng là 1,29; 1,47 và 1,27. Tuy nhiên, tỷ lệ thành thục của lịch đồng đạt cao nhất vào tháng 4 và tháng 10 (46,7%). Sức sinh sản tuyệt đối của lịch đồng dao động từ 100-540 trứng/cá thể và sức sinh sản tương đối dao động từ 1,12-10,8 trứng/g. Đường kính trứng trung bình ở giai đoạn III là 1,99mm và giai đoạn IV là 4,40mm.

Nghiên cứu được thực hiện để đánh giá tác động bổ sung thảo dược MIX (Bách bộ, cát cánh, đẳng sâm, kê nội kim, khúng khéng, mạch nha và sơn tra) trong khẩu phần đến sinh trưởng và chất lượng thịt lợn. Tổng 360 lợn[Du × (L × Y)], khối lượng 36,7 ± 0,17kg được phân vào 4 lô, 90 con/lô và 3 ô lặp lại/lô, cân bằng về khối lượng và tỷ lệ đực cái. Lợn được ăn 1 trong 4 khẩu phần: 1 ĐC (KPCS) và 3 khẩu phần TN (TN1, TN2, TN3: KPCS + 0,1; 0,2 và 0,3% MIX tương ứng) và nuôi theo hai giai đoạn sinh trưởng (0-6 tuần) và vỗ béo (7-12 tuần). Kết quả cho thấy lợn ăn khẩu phần bổ sung 0,1% MIX đã nâng cao khối lượng kết thúc (kg/con), tăng khối lượng (g/con/ngày) và giảm tiêu tốn thức ăn (kg/kg) so với lô ĐC (P <0,05). Bổ sung MIX vào khẩu phần đã làm tăng tỷ lệ nạc, giảm dày mỡ lưng và độ dai thịt so với lô ĐC (P <0,05). Hàm lượng lipid thịt giảm trong khẩu phần bổ sung 0,3% MIX trong khi bổ sung từ 0,2% MIX đã làm giảm hàm lượng cholesterol thịt (P <0,05). Kết quả cho thấy bổ sung thảo dược MIX để cải thiện năng suất sinh trưởng, tiêu tốn thức ăn (0,1% MIX) và nâng cao chất lượng thịt (từ 0,1% MIX trở đi).

Đánh giá khả năng sử dụng rong mền (Cladophoraceae) khô nhằm thay thế thức ăn viên cho cá trắm cỏ (Ctenopharyngodon idellus) được thực hiện. Thí nghiệm gồm bốn nghiệm thức với ba lần lặp lại. Trong 2 nghiệm thức đối chứng (khẩu phần đơn), mỗi ngày cá được cho ăn một trong 2 loại thức ăn là: thức ăn viên, rong mền khô. Trong 2 nghiệm thức còn lại, cá được cho ăn 2 chế độ luân phiên gồm 1 ngày rong mền và 1 ngày thức ăn viên;2 ngày rong mền và 1 ngày thức ăn viên. Sau 45 ngày nuôi, tỉ lệ sống của cá trắm cỏ không bị ảnh hưởng bởi nghiệm thức thức ăn và dao động từ 93,3 đến 98,9%. Tốc độ tăng trưởng của cá ở nghiệm thức cho ăn luân phiên rong mền với thức ăn viên cao hơn với nghiệm thức đối chứng. Áp dụng chế độ cho ăn kết hợp, hệ số thức ăn và chi phí thức ăn viên có thể được giảm từ 51,74 đến 68,26%. Kết quả nghiên cứu cho thấy rong mền khô có thể được sử dụng làm thức ăn thay thế một phần thức ăn viên trong nuôi cá trắm cỏ.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá ảnh hưởng của việc bổ sung khoáng vào thức ăn lên hiệu quả sinh sản của ốc bươu đồng trong quá trình nuôi vỗ. Ốc bố mẹ có chiều cao vỏ trung bình từ 37,5-42,6mm (tương đương 75 ngày tuổi) được nuôi vỗ trong bể lót bạt (kích thước 1 × 1 × 1m) với mật độ 60 con/bể (tỉ lệ đực : cái là 1 : 1). Thức ăn được bổ sung khoáng Pro Mix với 5 mức hàm lượng khoáng khác nhau, với 3 lần lặp lại: (1) Đối chứng (No.Mi-F); (2) 3% khoáng (Mi3-F); (3) 5% khoáng (Mi5-F); (4) 7% khoáng (Mi7-F) và (5) 9% khoáng (Mi9-F). Kết quả cho thấy, hệ số thành thục (GSI) của ốc bươu đồng ở Mi5-F là cao nhất (6,50% - đực; 14,1% - cái) và khác biệt (P <0,05) so với No.Mi-F (3,66% - đực; 6,1% - cái). Ốc bươu đồng nuôi vỗ ở nghiệm thức Mi7-F có tần suất sinh sản 1,00 tổ/tuần/m2 và sức sinh sản (0,53 tổ trứng/con cái), kế đến là Mi5-F (0,92 tổ/tuần/m2; 0,49 tổ trứng/con cái) và khác biệt (P <0,05) so với ốc bươu đồng ở nghiệm thức No.Mi-F (0,65 tổ/tuần/m2; 0,34 tổ trứng/con cái). Kết quả nghiên cứu khẳng định, việc bổ sung khoáng vào thức ăn nuôi vỗ ở mức 5% (Mi5-F) đã nâng cao tỷ lệ thành thục sinh dục, hiệu quả sinh sản của ốc so với các hàm lượng bổ sung khoáng vào thức ăn khác.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá hiện trạng chất lượng nước mặt ở Khu bảo tồn đất ngập nước Láng Sen, tỉnh Long An. Chất lượng nước mặt của khu bảo tồn được khảo sát vào mùa khô ở các tiểu khu 5, 6, 9, 10, 11 và 12 (3 vi trí/tiểu khu), thông qua các thông số vật lý và hóa học của nước. Kết quả cho thấy, hàm lượng tổng chất rắn lơ lửng, oxy hòa tan, nhu cầu oxy hóa học, đạm tổng dao động lần lượt là 16,8-30,9; 0,67-1,73; 15,5-44,3; 0,99-3,34; 0,09-0,63 mg/l hầu hết không đạt QCVN 08:2023/BTNMT (mức B, Bảng 3). Bên cạnh đó, độ dẫn điện, hàm lượng tổng chất rắn hòa tan, độ đục, đạm nitrit cũng cao, sẽ ảnh hưởng đến sinh vật thủy sinh. Vì vậy, cần có giải pháp giám sát, quản lý chất lượng nước, đặc biệt là ở tiểu khu 9 và 10 nhằm đảm bảo môi trường nước thuận lợi cho công tác bảo tồn tốt các loài cá lớn ở khu bảo tồn.

Trong chăn nuôi, việc đảm bảo tính hiệu quả, bền vững và tối ưu hóa tài nguyên đóng vai trò rất quan trọng. Do vậy, việc lựa chọn vị trí trang trại phù hợp là điều rất cần thiết. Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm xác định khu vực phù hợp cho chăn nuôi lợn tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang thông qua việc đánh giá tổng hợp các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường. Nghiên cứu này sử dụng Hệ thống thông tin Địa lý (GIS) kết hợp với phương pháp phân tích thứ bậc (AHP) để xây dựng bộ tiêu chí, xác định trọng số cho từng chỉ tiêu và nhóm chỉ tiêu, sau đó áp dụng phương pháp chồng xếp có trọng số trong GIS để thành lập bản đồ phân vùng mức độ phù hợp. Kết quả cho thấy các khu vực được phân loại thành bốn mức độ khác nhau gồm “không phù hợp”, “ít phù hợp”, “phù hợp” và “rất phù hợp”, từ đó cung cấp bản đồ phân vùng chi tiết cho việc lựa chọn địa điểm chăn nuôi. Nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của việc kết hợp GIS và AHP trong hỗ trợ ra quyết định đa chỉ tiêu, góp phần cung cấp thông tin hữu ích cho quy hoạch sử dụng đất, đảm bảo cân bằng giữa các yếu tố kinh tế, xã hội và môi trường trong lĩnh vực chăn nuôi lợn.

Ở Việt Nam, chuối chiếm 19% tổng diện tích cây ăn quả, cho sản lượng khoảng 1,4 triệu tấn, nhưng chỉ sử dụng được khoảng 12% khối lượng, 88% còn lại là chất thải rắn. Mục đích của nghiên cứu là phân lập và tuyển chọn được chủng vi khuẩn có khả năng phân giải cellulose, thành phần chính của chất thải rắn và bước đầu ứng dụng trong xử lý phụ phẩm cây chuối. Kết quả phân lập được vi khuẩn có khả năng phân giải cellulose mạnh là chủng Bacillus megaterium H3 từ 12 mẫu đất và rác thải cây chuối, đồng thời lựa chọn được môi trường và điều kiện nuôi cấy vi khuẩn phù hợp để sinh enzyme cellulase hoạt lực cao. Vi khuẩn Bacillus megaterium H3 sinh enzyme tốt nhất ở trong môi trường có nguồn carbon là CMC, nguồn nitơ là NH4Cl. Điều kiện nuôi cấy thích hợp cho vi khuẩn B. megaterium H3 sinh enzyme cellulase hoạt tính cao ở nhiệt độ 30°C, thời gian 16h, tốc độ lắc 200 vòng/phút, pH ban đầu 7,0. Phụ phẩm thân chuối bổ sung vi khuẩn B. megaterium H3 giúp phân giải cellulose tốt hơn 32,28% so với mẫu đối chứng. Kết quả của nghiên cứu sẽ làm tiền đề cho các nghiên cứu sản xuất chế phẩm sinh học xử lý phụ phẩm từ cây chuối.

Nông nghiệp tuần hoàn là mô hình nông nghiệp tiên tiến, kết hợp giữa kinh tế tuần hoàn và nông nghiệp sinh thái, nhằm thúc đẩy nền nông nghiệp bền vững và giảm thiểu tác động đến môi trường. Bài tổng quan này nhằm làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của nông nghiệp tuần hoàn thông qua phân tích tài liệu khoa học trong và ngoài nước về nông nghiệp tuần hoàn. Dữ liệu được thu thập từ các công trình liên quan, sử dụng các từ khóa chính như “kinh tế tuần hoàn”, “nông nghiệp tuần hoàn”, “phát triển bền vững” và “bài học kinh nghiệm”. Kết quả nghiên cứu cho thấy nông nghiệp tuần hoàn mang lại lợi ích toàn diện về kinh tế, xã hội và môi trường thông qua việc tái sử dụng hiệu quả phụ phẩm nông nghiệp và chất thải chăn nuôi. Tuy nhiên, để phát triển bền vững nông nghiệp tuần hoàn, cần xây dựng các cơ chế chính sách rõ ràng và hỗ trợ cải tiến khoa học kỹ thuật, đặc biệt là ở quy mô hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ. Nghiên cứu đóng góp vào nền tảng lý luận và thực tiễn cho việc định hình các chính sách nông nghiệp tuần hoàn, hướng tới nâng cao giá trị gia tăng và phát triển nông nghiệp bền vững cho Việt Nam.

Biến đổi khí hậu ngày càng trở nên rõ rệt và khiến cho con người phải đương đầu với những hiểm họa ngày càng gia tăng và trở nên dễ bị tổn thương hơn. Phụ nữ nông thôn thuộc nhóm đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương trước các hiện tượng biến đổi khí hậu, không phải do giới tính của họ mà do những vai trò về mặt văn hóa và xã hội theo giới mà họ phải gánh vác, các chuẩn mực văn hóa truyền thống hay quy tắc xã hội liên quan đến giới cũng như sự bất lợi trong quyền tiếp cận và kiểm soát các nguồn lực. Trên cơ sở tổng quan các nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến vấn đề giới và lĩnh vực biến đổi khí hậu, bài viết nhằm luận giải cơ sở lý luận và xây dựng khung phân tích nguyên nhân tình trạng dễ bị tổn thương với biến đổi khí hậu của phụ nữ nông thôn. Khung phân tích cung cấp cơ sở và tạo điều kiện để các nhà lập chính sách đánh giá và phân tích khả năng bị tổn thương tương đối của phụ nữ so với nam giới ở khu vực nông thôn, từ đó có chính sách phù hợp nhằm giảm bất bình đẳng giới, giảm nhẹ tình trạng dễ bị tổn thương và nâng cao năng lực thích ứng cho phụ nữ nông thôn.