Tập 23 Số 11 (2025): Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam

Nghiên cứu nhằm đánh giá một số đặc điểm sinh trưởng, năng suất, chất lượng và xác định gen thơm của các dòng lúa thuần. Các thí nghiệm được triển khai tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Gia Lâm, Hà Nội trong năm 2024. Kết quả đánh giá cho thấy các dòng lúa có thời gian sinh trưởng ngắn (133-135 ngày trong vụ Xuân và từ 108-111 ngày trong vụ Mùa), chiều cao cây thuộc dạng bán lùn, nhiễm nhẹ bệnh đạo ôn, bạc lá và rầy nâu. Năng suất thực thu của các dòng lúa từ 5,83-7,45 tấn/ha trong vụ Xuân và từ 4,78-6,37 tấn/ha trong vụ Mùa. Các dòng lúa có hạt gạo dài, dạng hạt thon dài, tỷ lệ gạo xát từ 67,9-70,6% và tỷ lệ gạo nguyên từ 79,8-89,9%. Các dòng lúa có chất lượng cơm đạt mức khá, duy nhất dòng D2 có chất lượng cơm tương đương với giống đối chứng Bắc thơm 7. Có 04 dòng (D1, D2, D9, D10) mang gen thơm ở dạng đồng hợp tử lặn. Kết quả đã chọn được 4 dòng lúa thuần mới (D1, D2, D3, D6) triển vọng để tiếp tục đánh giá ở những vụ tiếp theo nhằm chọn được dòng ưu tú nhất gửi khảo nghiệm quốc gia. Kết quả nghiên cứu góp phần vào công tác chọn tạo các giống lúa thuần chất lượng cao ở Việt Nam.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá khả năng sử dụng chất chiết tỏi và tăng trưởng của lợi khuẩn Lactobacillus plantarum CMT1 khi bổ sung prebiotic từ chiết xuất tỏi như là nguồn carbon trong điều kiện phòng thí nghiệm. Nghiên cứu bao gồm 5 thí nghiệm: (1) đánh giá khả năng sử dụng prebiotic; (2) đánh giá sự tăng trưởng của vi khuẩn L. plantarum CMT1 trong môi trường có bổ sung chất chiết tỏi; (3) đánh giá khả năng ức chế vi khuẩn gây bệnh cho tôm; (4) đánh giá chỉ số prebiotic của chiết xuất tỏi và (5) xác định khả năng tiết enzyme ngoại bào của vi khuẩn L. plantarum CMT1 khi nuôi trong môi trường có bổ sung chiết xuất tỏi. Kết quả thí nghiệm cho thấy lợi khuẩn Lactobacillus plantarum CMT1 có thể sử dụng chiết xuất tỏi như là nguồn carbon trong quá trình lên men lactic. Sau 48 giờ nuôi cấy, sự phát triển của lợi khuẩn L. plantarum CMT1 trong môi trường có bổ sung chất chiết tỏi khác biệt có ý nghĩa so với nghiệm thức đối chứng. Ngoài ra, việc bổ sung chất chiết tỏi làm tăng cường hoạt động enzyme amylase, protease và leu-aminopeptidase so với nghiệm thức đối chứng. Kết quả nghiên cứu cho thấy bổ sung 1% chất chiết xuất tỏi kích thích sự phát triển của lợi khuẩn L. plantarum CMT1 và ức chế sự phát triển của vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus và Vibrio harveyi.

Nghiên cứu này được thực hiện nhằm xác định ảnh hưởng của mật độ nuôi đến tốc độ tăng trưởng, tỷ lệ sống và năng suất của vọp (Geloina coaxans) trong các mô hình ao nuôi khác nhau. Vọp được nuôi tại hai địa điểm trong ao đất nuôi tôm và ao đất thuộc huyện U Minh Thượng, tỉnh Kiên Giang (nay thuộc tỉnh An Giang), với 3 mật độ là 20, 40 và 60 con/m2, được bố trí ba lần lặp lại trong thời gian nuôi 120 ngày. Kết quả tỷ lệ sống của vọp biến động từ 90,0 đến 91,7% trong ao đất nuôi tôm và 87,5 đến 88,3% trong ao đất, khác biệt không có ý nghĩa (P >0,05) giữa các mật độ nuôi trong cùng một mô hình. Tốc độ tăng trưởng về chiều dài và khối lượng vọp ở mật độ 20 con/m2 tương đương 40 con/m2 (P >0,05) nhưng cao hơn có ý nghĩa (P <0,05) so với mật độ 60 con/m2 trong cả hai mô hình ao nuôi. Sau 120 ngày nuôi, mật độ thả vọp 40-60 con/m2 trong ao đất kết hợp tôm chân trắng đạt năng suất 0,91-1,22 kg/m2 cao hơn so với năng suất ở cùng mật độ vọp nuôi trong ao đất (0,64-0,91 kg/m2). Nghiên cứu này cho thấy nuôi vọp trong ao đất kết hợp tôm chân trắng đạt kết quả cao hơn về kích cỡ thu hoạch, tỷ lệ sống và năng suất so với mô hình chỉ nuôi vọp đơn thuần.

Nghiên cứu khả năng đối kháng với Vibrio parahaemolyticus (tác nhân gây bệnh hoại tử gan tụy cấp - VpAHPND) và khả năng phân giải các hợp chất hữu cơ của Bacillus sp. Các chủng vi khuẩn này phân lập từ mẫu nước, bùn và tôm ở ao nuôi tôm quảng canh tại huyện An Minh, An Biên và U Minh Thượng thuộc tỉnh Kiên Giang. Từ 68 mẫu thu được, 15 chủng vi khuẩn Bacillus sp. được phân lập và định danh. Bằng phương pháp vạch vuông góc, phát hiện 10 chủng Bacillus có khả năng ức chế sự phát triển của V. parahaemolyticus. Đặc biệt, chủng AB5 có khả năng ức chế vi khuẩn tốt nhất với đường kính kháng khuẩn là 12mm trong thử nghiệm khuếch tán trên đĩa thạch. Chủng này duy trì khả năng ức chế vi khuẩn VpAHPND trong các điều kiện môi trường khác nhau về pH, nhiệt độ và độ mặn. Chủng AB5 cho thấy khả năng phân giải protein, cellulose và tinh bột với đường kính lần lượt là 25mm; 21,5mm và 18,66mm trong thử nghiệm enzyme ngoại bào. Nghiên cứu này đã sàng lọc và tuyển chọn được chủng Bacillus bản địa có khả năng kháng khuẩn gây bệnh hoại tử gan tụy cấp tính ở tôm và phân giải hợp chất hữu cơ, đây là bước đầu của quy trình phát triển các sản phẩm vi sinh phục vụ nuôi tôm.

Sử dụng đất nông nghiệp có vai trò quan trọng, tạo ra sản phẩm nông nghiệp phục vụ cho phát triển kinh tế xã hội và nhu cầu thiết yếu của người dân tại tỉnh Xiêng Khoảng, Lào. Mục tiêu của nghiên cứu là chỉ ra những kiểu sử dụng đất nông nghiệp hiệu quả làm cơ sở định hướng sử dụng đất nông nghiệp theo hướng hiệu quả tại vùng nghiên cứu. Một số phương pháp nghiên cứu được sử dụng, đó là phương pháp điều tra, xử lý số liệu, phương pháp chọn điểm nghiên cứu, phương pháp đánh giá hiệu quả sử dụng đất. Kết quả nghiên cứu cho thấy, toàn tỉnh có 4 loại (LUT) với 16 kiểu sử dụng đất nông nghiệp. Một số kiểu sử dụng đất cho hiệu quả cao, như trồng cây chè, cây ăn quả. Một số kiểu sử dụng đất cho hiệu quả trung bình nhưng có vai trò quan trọng với địa phương, như đất trồng lúa, rau màu. Một số kiểu sử dụng đất hiệu quả thấp nhưng phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh, như đồng cỏ thâm canh, chuyên trồng ngô do nguồn vốn đầu tư thấp, ít công lao động, diện tích đất đai rộng lớn. Như vậy, kết quả nghiên cứu là cơ sở cho định hướng sử dụng đất nông nghiệp theo hướng hiệu quả ở từng vùng của tỉnh.

Mục đích nghiên cứu nhằm phân tích yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động chuỗi cung ứng xanh của các nông hộ nuôi trồng thủy sản tại xã Hải Châu, tỉnh Nam Định. Nghiên cứu được tiến hành trên 165 mẫu theo phương thức điều tra phỏng vấn trực tiếp, dữ liệu được tiến hành phân tích hồi quy nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố. Kết quả cho thấy ảnh hưởng tạo ra bới 7 yếu tố, trong đó 3 yếu tố (Tài chính, công nghệ và môi trường) ảnh hưởng nhiều nhất. Do vậy, để phát triển chuỗi cung ứng thủy sản xanh hiệu quả, hộ cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau: (1) Nâng cao nhận thức và năng lực thông qua tuyên truyền, tập huấn về sản xuất thân thiện với môi trường, truy xuất nguồn gốc, quy trình nuôi trồng, bảo quản, chế biến đạt chuẩn; (2) Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ phù hợp, từ thiết bị quan trắc môi trường, phần mềm quản lý đến kỹ thuật nuôi sinh học nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm; (3) Tăng khả năng tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi, khuyến khích hộ liên kết theo tổ nhóm, hợp tác xã hỗ trợ trong tài chính. Ngoài ra, các chính sách quản lý của chính quyền địa phương cần rõ ràng, minh bạch và có cơ chế khuyến khích mô hình chuỗi cung ứng xanh.

Nghiên cứu phản ánh thực trạng sản xuất và tiêu thụ sản phẩm OCOP (One Commune One Product) của chủ thể hợp tác xã tại tỉnh Lai Châu. Kết quả nghiên cứu cho thấy hợp tác xã có số lượng sản phẩm nhiều nhất so với các chủ thể còn lại. Sản phẩm của hợp tác xã chủ yếu là thực phẩm. Các sản phẩm OCOP được hội đồng đánh giá dựa trên các tiêu chí về tổ chức sản xuất, phát triển sản phẩm, khả năng tiếp thị và chất lượng sản phẩm. Trong các năm gần đây, tất cả sản phẩm của hợp tác xã được xếp hạng là 3 sao. Mặc dù các hợp tác xã đã đạt được một số kết quả tích cực, tuy nhiên còn một số hạn chế về tính ổn định của nguồn nguyên vật liệu; sản phẩm chế biến chưa đa dạng và khối lượng sản phẩm chế biến còn thấp; thiếu tính độc đáo; thiếu truy xuất nguồn gốc sản phẩm; hạn chế về liên kết tiêu thụ; hạn chế về ứng dụng công nghệ số và hạn chế nâng hạng sản phẩm lên 4 sao. Trên cơ sở đó, một số giải pháp đã được đề xuất để thúc đẩy sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của các hợp tác xã trong thời gian tới.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá hoạt động của Hội phụ nữ cơ sở huyện Gia Viễn (địa danh trước 01/07/2025) trong xây dựng nông thôn mới nâng cao. Dữ liệu thu thập từ khảo sát 158 cán bộ, hội viên. Kết quả cho thấy, Hội đã phát huy vai trò nòng cốt thông qua nhiều hoạt động như thiết kế, phản biện, tuyên truyền chương trình; hỗ trợ hội viên thực hiện các tiêu chí về thu nhập, giảm nghèo, lao động, tổ chức sản xuất; tạo điều kiện tiếp cận vốn phát triển kinh tế. Hội còn thúc đẩy hội viên thực hiện các tiêu chí về giáo dục, văn hóa, nhà ở, y tế, pháp luật, quốc phòng - an ninh, cũng như các phong trào văn nghệ, thể thao và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên, hoạt động của Hội còn gặp khó khăn do nguồn tài chính và chế độ đãi ngộ cán bộ hạn chế, sự phối hợp với các tổ chức còn chồng chéo, thiếu phân định rõ trách nhiệm. Chất lượng cán bộ còn hạn chế trong kết nối các bên liên quan. Khả năng vận dụng kiến thức, kỹ năng tập huấn vào thực tế của hội viên còn thấp. Để nâng cao hiệu quả, cần tập trung vào bốn giải pháp trọng tâm: tăng cường nguồn lực tài chính, nâng cao hiệu quả phối hợp, cải thiện chất lượng cán bộ và nâng cao năng lực áp dụng thực tiễn của hội viên.

Nghiên cứu này tập trung phân tích thực trạng tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp tại huyện Đông Anh, thông qua các hoạt động như chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, hình thành vùng chuyên canh, đầu tư cơ sở hạ tầng và cải cách tổ chức sản xuất. Huyện đã đạt nhiều tiến bộ nhờ sự đồng bộ trong chính sách và sự đồng thuận của người dân, nhưng cũng phải đối mặt với thách thức từ đô thị hóa nhanh chóng, thu hẹp diện tích đất nông nghiệp và dịch chuyển lao động khỏi ngành nông nghiệp. Nghiên cứu thực hiện khảo sát 145 đối tượng, gồm 20 cán bộ từ các đơn vị chức năng và 125 đại diện từ tổ chức kinh tế, trong đó có 25 chủ trang trại và 100 hộ nông dân. Kết quả nghiên cứu đánh giá thực trạng tái cơ cấu kinh tế ngành nông nghiệp thông qua các nội dung về tái cơ cấu theo vùng sinh thái và địa phương; tái cơ cấu theo ngành hàng và sản phẩm địa phương; Thực trạng ứng dụng khoa học và công nghệ; tái cơ cấu các hình thức tổ chức sản xuất trong nông nghiệp và thương mại nông sản, đồng thời xác định các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình này, bao gồm: (1) yếu tố thuộc về xây dựng cơ sở hạ tầng; (2) yếu tố thuộc về phát triển công nghiệp, thương mại; (3) các yếu tố khác như nguồn nhân lực, chính sách hỗ trợ, biến đổi khí hậu và các yếu tố văn hóa - xã hội. Những phát hiện này là cơ sở cho việc định hướng các giải pháp phát triển bền vững trong tương lai cho kinh tế nông nghiệp tại huyện Đông Anh.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm phân tích yếu tố ảnh hưởng đến kết quả học tập của sinh viên Khoa Kinh tế và Quản lý, Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Số liệu được thu thập từ 350 sinh viên kết hợp với cơ sở dữ liệu đào tạo, xử lý bằng phần mềm STATA qua hai bước là phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy tuyến tính đa biến. Kết quả cho thấy kết quả học tập của sinh viên chịu ảnh hưởng từ các yếu tố thuộc về đặc điểm của sinh viên, yếu tố liên quan đến gia đình và các hỗ trợ của Học viện trong học tập, nghiên cứu khoa học và khởi nghiệp. Từ đó, nghiên cứu khuyến nghị sinh viên cần cân bằng việc học và làm thêm, tích cực tham gia hoạt động ngoại khóa. Học viện cần tích cực triển khai các đề án hỗ trợ sinh viên và có các chính sách thu hút sinh viên đăng ký theo học các ngành đào tạo chất lượng cao.

Hệ thống thực phẩm địa phương được đưa ra như một giải pháp của quá trình chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm theo hướng bền vững. Quá trình chuyển đổi này sẽ đảm bảo người tiêu dùng tiếp cận được với thực phẩm an toàn, bổ dưỡng, cải thiện thu nhập cho nông dân, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và giảm thiểu biến đổi khí hậu. Bài viết hệ thống hoá các khái niệm vai trò của hệ thống thực phẩm địa phương trên phương diện kinh tế, xã hội và môi trường. Bài viết tổng quan một số nghiên cứu về sự tham gia của hộ nông dân trong hệ thống thực phẩm địa phương dưới góc độ thực hiện các chức năng trong hệ thống đó là sản xuất, chế biến, phân phối và tiêu thụ thực phẩm địa phương, đồng thời chỉ ra các rào cản đối với sự tham gia của hộ nông dân trong hệ thống thực phẩm địa phương bao gồm rào cản về năng lực của hộ nông dân, rào cản trong tiếp cận thị trường và xây dựng mối quan hệ, rào cản trong việc duy trì chất lượng và tiêu chuẩn sản phẩm, sự thiếu vắng các hỗ trợ từ chính sách và cơ chế pháp lý.

Trên cơ sở tổng quan những vấn đề lý luận về đổi mới sáng tạo và năng lực đổi mới sáng tạo, bài viết đã luận giải cơ sở lý luận, yếu tố ảnh hưởng và xác định khung phân tích năng lực đổi mới sáng tạo của các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi Việt Nam trong bối cảnh đổi mới sáng tạo đang diễn ra mạnh mẽ trong các doanh nghiệp này. Khung nghiên cứu năng lực đổi mới sáng tạo trong các doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi Việt Nam được đề xuất bao trùm một cách hệ thống trên các nội dung: Năng lực quản lý đổi mới sáng tạo; năng lực học hỏi và đầu tư cho đổi mới sáng tạo; năng lực tạo ra kết quả đổi mới sáng tạo và năng lực thương mại hóa kết quả đổi mới sáng tạo, để làm tiền đề cho các nghiên cứu thực nghiệm tiếp theo.

Du lịch sinh thái đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy kinh tế, bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, duy trì sự đa dạng sinh học và nâng cao chất lượng cuộc sống cho cộng đồng địa phương. Vì vậy, nhiều quốc gia đã xây dựng chính sách và chiến lược phát triển du lịch sinh thái phù hợp với tài nguyên thiên nhiên sẵn có của quốc gia đó. Bài viết này áp dụng phương pháp phân tích lý thuyết kết hợp với đánh giá thực tiễn, dựa trên các nghiên cứu về du lịch sinh thái, phân tích dữ liệu từ các bài báo khoa học, báo cáo nghiên cứu và các website chính thức. Mục tiêu của nghiên cứu là: (i) Tổng hợp và phân tích kinh nghiệm phát triển sản phẩm du lịch sinh thái của một số quốc gia; (ii) Rút ra bài học kinh nghiệm từ các quốc gia đó. Bài viết góp phần cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thúc đẩy ngành du lịch sinh thái tại Việt Nam phát triển bền vững.

Bài viết tổng quan làm rõ thực trạng quản lý sử dụng đất bền vững trong kỷ nguyên số tại Việt Nam, sự cần thiết phải đổi mới công nghệ và thay đổi hành chính trong bối cảnh hiện nay. Đồng thời chỉ ra một số khó khăn, tồn tại khi thực hiện đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ và sự thay đổi địa giới hành chính khi thực hiện chính quyền hai cấp, đặc biệt trong lĩnh vực quản lý đất đai. Từ đó xác định được cơ hội, thách thức về quản lý sử dụng đất bền vững trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ năm đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn thế giới. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp đổi mới công nghệ và tổ chức hành chính để góp phần quản lý sử dụng đất hướng tới sự bền vững, đó là: quán triệt quan điểm của Đảng và chính sách của Nhà nước; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ hiện đại; hoàn thiện tổ chức hành chính chuyển đổi số; đảm bảo liên thông và bảo mật dữ liệu; chuẩn bị đầy đủ nguồn lực; đẩy mạnh tuyên truyền.