Tập 15 Số 10 (2017)

Ở Việt Nam, cây ăn quả có múi được trồng phổ biến vì đem lại lợi ích kinh tế cho các hộ nông dân và giải quyết được nhiều việc làm. Nấm Chaetomium được sử dụng phòng chống bệnh hại cây trồng. Nghiên cứu này đã được tiến hành để xác định nấm Chaetomium từ các mẫu đất thu thập trồng cây có múi ở miền Bắc Việt Nam. Nấm Chaetomium được phân lập bằng kỹ thuật đặt bẫy giấy. Kết quả đã xác định được 2 loài gồm Chaetomium cupreum và Chaetomium globosum dựa vào đặc điểm hình thái và phân tích phân tử vùng liên gen. Nghiên cứu sâu hơn sẽ được tiến hành như thuốc trừ nấm sinh học và thử nghiệm trong điều kiện in vitro.

Thời gian chảy sản dịch lâu làm giảm năng suất sinh sản của lợn nái. Tuy nhiên, yếu tố nào và sự ảnh hưởng của những yếu tố đó đối với thời gian chảy sản dịch của lợn nái ra sao là một vấn đề cần được nghiên cứu. Số liệu cho nghiên cứu được thu thập từ 530 lợn nái nuôi tại 5 trang trại ở Hải Dương, Bắc Ninh và Thái Nguyên. Sự ảnh hưởng của các yếu tố lứa đẻ, nhiệt độ sau đẻ đối với thời gian chảy sản dịch được kiểm định bằng phương pháp One way ANOVA, sự ảnh hưởng của vết thương trước khi đẻ, thời gian đẻ đến khi ra hết nhau, thai chết lưu và can thiệp đỡ đẻ bằng tay đối với thời gian chảy sản dịch được kiểm định bằng phương pháp student t-test. Kết quả cho thấy tỉ lệ nái có vết thương trước khi đẻ, can thiệp đỡ đẻ bằng tay và thai chết lưu lần lượt là 13,47%, 35,20% và 39,35%. Thời gian từ khi đẻ đến khi ra hết nhau là 6,70 ± 2,95 h trong khi thời gian chảy sản dịch của nái là 4,31 ± 1,08 ngày. Sau khi đẻ, nhiệt độ trung bình của nái là 39,40 ± 0,450C. Các yếu tố can thiệp đỡ đẻ bằng tay, thai chết lưu, thời gian bắt đầu đẻ đến khi ra hết nhau ≥ 5 h, lứa đẻ > 5 và nhiệt độ sau đẻ > 39oC làm tăng thời gian chảy sản dịch ở lợn nái. Nghiên cứu này cho thấy có nhiều yếu tố liên quan tới thời gian chảy sản dịch ở lợn nái và nảy sinh yêu cầu về các giải pháp hạn chế ảnh hưởng của các yếu tố đó nhằm tăng năng suất sinh sản ở lợn nái.

Nghiên cứu này được thực hiện với mục đích là đánh giá ảnh hưởng của các hàm lượng canxi lên sinh trưởng và tỷ lệ sống của ốc bươu đồng (Pila polita). Mỗi nghiệm thức có 3 lần lặp lại với các mức hàm lượng canxi lần lượt là: 1% (Ca1); 3% (Ca3); 5% (Ca5); 7% (Ca7); 9% (Ca9); 11% (Ca11). Ốc giống mới nở có khối lượng và chiều cao trung bình ban đầu là 0,03 g và 4,46 mm được ương trong bể composite (kích thước 80×60 cm) với mật độ 150 con/bể. Sau 49 ngày ương, khối lượng và chiều cao trung bình của ốc ở Ca7 đạt cao nhất (1,32 g; 18,3 mm), kế đến là Ca5 (1,23 g; 17,8 mm) và khác biệt (p < 0,05) so với các nghiệm thức còn lại (Ca1; Ca3; Ca9; Ca11). Tỷ lệ sống của ốc ở Ca3 (91,8%) cao nhất, kế đến là Ca1 (90,9%) cao hơn (p < 0,05) so với Ca11 (84,4%). Ương ốc ở hàm lượng canxi 7% cho năng suất (365 g/m2) là cao nhất và khác biệt (p < 0,05) so với Ca1 (231 g/m2), Ca3 (249 g/m2), Ca5 (305 g/m2), Ca9 (238 g/m2) và Ca11 (216 g/m2). Kết quả nghiên cứu này cho thấy tốc độ tăng trưởng và năng suất ốc bươu đồng đạt cao nhất khi ương bằng thức ăn phối chế với hàm lượng canxi 7%. Nhu cầu canxi thích hợp cho ốc bươu đồng giống sinh trưởng là 6,57%.

Nghiên cứu được thực hiện thông qua việc phỏng vấn ngẫu nhiên 58 hộ nuôi thủy sản (TS) tại vùng nuôi Artemia thuộc tỉnh Sóc Trăng bao gồm ba hợp tác xã: Vĩnh Phước, Vĩnh Tân và Lai Hòa từ tháng 8 đến tháng 12 năm 2015, nhằm khảo sát hiện trạng cũng như đánh giá tính hiệu quả của các mô hình nuôi trong vùng vào mùa mưa. Kết quả cho thấy, các mô hình được triển khai bao gồm: tôm sú, cua biển, cá kèo, tôm thẻ chân trắng, cá chẽm và các mô hình nuôi kết hợp giữa cua và các đối tượng tôm, cá; trong đó mô hình nuôi tôm sú là phổ biến nhất. Mùa vụ nuôi bắt đầu từ tháng 6 và kết thúc vào tháng 12 với nguồn giống nhân tạo được sử dụng chủ yếu, ngoại trừ nguồn giống cá kèo lệ thuộc vào tự nhiên. Mật độ thả nuôi tương đối thấp tương ứng với mức lợi nhuận không cao. Trong các mô hình nuôi, mô hình nuôi cá kèo cho lợi nhuận cao nhất 247,4 triệu đồng/ha/vụ, tiếp đến là mô hình nuôi tôm sú 130,4 triệu đồng/ha/vụ. Mô hình nuôi cua kết hợp với cá đối cho lợi nhuận thấp nhất 20,4 triệu đồng/ha/vụ. Từ kết quả này có thể đưa ra kiến nghị nên chọn nuôi cá kèo và tôm sú vào mùa mưa ở vùng nuôi Artemia vì chúng mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất.

Thực tiễn tại huyện Cư M’gar những năm gần đây diện tích cà phê thuần ngày càng giảm (chiếm 9,53%) và diện tích cà phê trồng xen ngày càng tăng lên (chiếm 90,47%). Để có cơ sở đề xuất các loại hình sử dụng đất (LUT) cà phê tại huyện Cư M’gar, đề tài đã tiến hành điều tra và đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường của 4 LUT cà phê chính trên địa bàn. Kết quả nghiên cứu cho thấy LUT cà phê thuần có hiệu quả thấp, còn các LUT cà phê trồng xen có hiệu quả từ mức trung bình đến cao. Hiệu quả tổng hợp của các LUT cà phê tại 3 tiểu vùng có sự khác nhau do chất lượng đất đai và điều kiện sản xuất khác nhau: tiểu vùng 1 hiệu quả cao nhất là LUT cà phê xen bơ, cà phê xen sầu riêng; tiểu vùng 2 hiệu quả cao nhất là LUT cà phê xen bơ; tiểu vùng 3 hiệu quả cao nhất là LUT cà phê xen tiêu, cà phê xen bơ. Dựa trên kết quả đó, đề tài đề xuất hướng ưu tiên phát triển các LUT cà phê tại huyện Cư M’gar như sau: Tại tiểu vùng 1, thứ tự ưu tiên là cà phê xen bơ và cà phê xen sầu riêng, tiếp theo là cà phê xen tiêu; tại tiểu vùng 2, thứ tự ưu tiên là cà phê xen bơ, cà phê xen sầu riêng và cuối cùng là cà phê xen tiêu; tại tiểu vùng 3, thứ tự ưu tiên là cà phê xen bơ và cà phê xen tiêu, sau đó là cà phê xen sầu riêng.

Sử dụng đất là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến xói mòn đất vì các loại/kiểu sử dụng đất sẽ tác động đến thay đổi bề mặt đất và độ che phủ đất, hàm lượng dinh dưỡng đất. Nghiên cứu một số kiểu sử dụng đất nông nghiệp (đất trồng cà phê, hồ tiêu và rừng)  có xen cây Macadamia trên đất đỏ Bazan tại huyện Tuy Đức, tỉnh Đăk Nông cho thấy các kiểu sử dụng đất này có ảnh hướng rõ rệt đến xói mòn rửa trôi và lượng dinh dưỡng đất mất đi. Kết quả của 6 thí nghiệm (Tr), trong đó 4 thí nghiệm gồm Macadamia 3 tuổi trồng thuần và 3 thí nghiệm Macadamia 3 tuổi trồng xen với cà phê, hồ tiêu và rừng  bố trí trên đất có độ dốc 6 - 7o, trên đất có độ dốc 12 - 13o bố trí 2 thí nghiệm Macadamia 6 tuổi trồng thuần và trồng xen rừng cho thấy: Ở độ dốc 6 - 7o công thức Macadamia xen cà phê (Tr.2) có độ che phủ đạt cao nhất (72,09%), Macadamia trồng thuần (Tr.1) có độ che phủ là 6,96%, dòng chảy mặt dao động từ 153 - 195 mm, lượng đất xói mòn từ 10,8 - 26,4 tấn/ha/năm. Ở đất dốc 12 - 13o tương ứng dòng chảy mặt là 188 - 285 mm và xói mòn đất 15,6 - 33,7 tấn/ha. Quá trình trên còn phụ thuộc vào loại hình sử dụng đất, trên đất trồng thuần ở độ dốc 12 - 13o lượng đất mất là 33,7 tấn/ha, trên đất trồng xen với cây rừng lượng đất mất chỉ 25,3 tấn/ha. N; P2O5; K2O tổng số mất nhiều hơn ở dạng dễ tiêu, như công thức Macadamia trồng thuần (CT1) năm 2014 đạm tổng số mất 100,23 kg, trong đó ở dạng dễ tiêu chỉ mất 25,08 kg/ha.

Nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng khiếu nại, khiếu kiện (KNKK), giải quyết KNKK về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) để từ đó đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác giải quyết KNKK về cấp GCNQSDĐ tại huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa. Số liệu thứ cấp liên quan đến giải quyết KNKK về cấp GCNQSDĐ tại huyện Yên Định trong giai đoạn 2012 - 2016 được thu thập tại các cơ quan đơn vị trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa; số liệu sơ cấp được thu thập từ 76 hộ gia đình, cá nhân có khiếu nại về cấp GCNQSDĐ và 35 người liên quan đến giải quyết theo thẩm quyền các khiếu nại về cấp GCNQSDĐ. Kết quả nghiên cứu cho thấy đơn thư về cấp GCNQSDĐ đã giải quyết xong 49/76, số vụ việc còn lại chủ yếu đang trong thời hạn giải quyết và thụ lý của tòa án; trình độ, chuyên môn của một bộ phận cán bộ, công chức (CBCC) tham gia giải quyết KNKK về cấp GCNQSDĐ chưa đáp ứng yêu cầu; sự phối hợp của các cơ quan, đơn vị trong giải quyết KNKK về cấp GCNQSDĐ chưa cao; hồ sơ địa chính còn sai sót,... Một số giải pháp được đề xuất gồm: nâng cao chất lượng CBCC; tăng cường sự phối hợp của các cơ quan, đơn vị trong giải quyết KNKK về cấp GCNQSDĐ; hoàn thiện lập và quản lý hồ sơ địa chính,...   

Mục đích của nghiên cứu là xác định được nhiệt độ và loại màng  phù hợp để bảo quản quả chanh dây. Các yếu tố bị ảnh hưởng trực tiếp gồm có chất lượng dinh dưỡng, tỷ lệ hao hụt, cường độ hô hấp của quả. Bố trí 9 thí nghiệm với các khoảng khảo sát của 2 yếu tố: nhiệt độ bảo quản (50C ± 1, 100C ± 1, 150C ± 1, mẫu đối chứng ở nhiệt độ phòng) và màng bao phủ (HPMC 3%, HPMC 3% - Carnauba 3%, HPMC 3% - Carnauba 6%, HPMC 3% - Carnauba 9%, mẫu đối chứng không bao màng bảo quản ở 50C ± 1). Sự kết hợp của màng HPMC và carnauba tạo nên loại màng chất lượng tốt,không màu, không mùi, có khả năng thẩm khí, kháng được vi sinh vật, giảm khả năng hòa tan trong nước; phù hợp cho bảo quản quả chanh dây, giữ được mùi hương tự nhiên của sản phẩm. Kết quả thí nghiệm xác định được nhiệt độ bảo quản phù hợp là 50C ± 1, độ ẩm 75 - 80% và màng phù hợp là màng kết hợp của HPMC 3% và Carnauba 6%. Chất lượng mẫu chanh dây ở điều kiện tốt nhất được đánh giá sau 28 ngày bảo quản với hàm lượng axit 3,63%, hàm lượng vitamin C 43,22 mg/100g, TSS 19,10Bx, tỷ lệ hao hụt khối lượng 19,7%.   

Bạc lá lúa do vi khuẩn Xanthomonas oryzae pv. oryzae (Xoo) gây ảnh hưởng lớn đến năng suất lúa gạo. Một trong những hướng tiếp cận hiệu quả kiểm soát bệnh là sử dụng chế phẩm chiết xuất từ thực vật.  Do đó, nghiên cứu này tiến hành với hai loài thực vật mò hoa trắng (Clerodendron fragrans Vent.) và đơn đỏ (Excoecaria cochinchinensis Lour.) nhằm kiểm tra hiệu suất chiết thu cao khô toàn phần của chúng trong sáu loại dung môi có độ phân cực khác nhau (nước cất, ethanol 70%, chloroform, n - hexane, acetone 100%, acetonitrile 100%), đồng thời đánh giá khả năng ức chế Xoo của các cao khô dịch chiết thu được trong cả điều kiện in vitro và in vivo. Kết quả cho thấy hiệu suất chiết thân - rễ mò hoa trắng dao động từ 8,3% (dung môi n-hexane) đến 29,1% (dung môi ethanol 70%); hiệu suất chiết lá đơn đỏ là từ 7,2% (dung môi chloroform) đến 20,3% (dung môi ethanol 70%). Dung môi ethanol cho cao khô dịch chiết có hoạt tính ức chế vi khuẩn tốt nhất với đường kính vòng vô khuẩn 28,50 ± 0,41 cm ở mò hoa trắng và 21,00 ± 0,41 cm ở đơn đỏ. Nồng độ ức chế vi khuẩn tối thiểu của cao dịch chiết mò hoa trắng sử dụng dung môi ethanol 70% là 1,56 mg/ml và của đơn đỏ là 3,13 mg/ml; nồng độ này còn giảm xuống tương ứng là 0,39 mg/ml và 0,78 mg/ml khi được phối trộn với nano bạc. Cao khô dịch chiết mò hoa trắng nồng độ 3,13 mg/ml, hỗn hợp cao khô dịch chiết mò hoa trắng hoặc đơn đỏ nồng độ 3,13 mg/ml với nano bạc 3,13 ppm đều có khả năng làm giảm mức độ gây bệnh bạc lá của chủng vi khuẩn Xoo 07 từ mức nhiễm xuống mức kháng khi thử nghiệm trên giống lúa IR24.

Thối nhũn (Soft-rot disease) là bệnh phổ biến gặp trên nhiều loại cây trồng khác nhau, tác nhân gây bệnh chính được biết đến là vi khuẩn Erwinia carotovora. Nghiên cứu này đã tiến hành thu thập 41 mẫu khác nhau từ các tỉnh Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Bắc Giang, Ninh Bình. Sau khi sàng lọc sơ bộ đã thu được 29 chủng vi khuẩn giống với Erwinia carotovora. Thực hiện các phản ứng sinh lý, sinh hóa đã xác định được 4 chủng bao gồm M12-2, M17-4, M21-4 và M12ydc mang các đặc điểm giống hoàn toàn với chủng vi khuẩn chuẩn Erwinia carotovora subsp. carotovora ATCC15713. Thông qua các thí nghiệm lây nhiễm nhân tạo trong phòng thí nghiệm nhận thấy ngoài khả năng gây bệnh trên khoai tây, 04 chủng phân lập này còn có khả năng gây bệnh cho bắp cải và cà chua. Bằng phương pháp PCR với cặp mồi đặc hiệu Ec001 đã xác định được cả 4 chủng đều mang gen gây độc giống như Erwinia carotovora subsp. carotovora ATCC15713. Kết hợp các đặc điểm nghiên cứu đã xác định 4 chủng vi khuẩn đã phân lập là Erwinia carotovora subsp. carotovora có khả năng gây bệnh thối nhũn trên một số loại cây trồng.

In this paper, theoretical formulation, Navier’s solutions, and finite element models based on the first-order shear deformation shell theory are presented for the free vibration analysis of functionally graded doubly-curved shallow shell panels including thermal effects. The temperature field was considered to have a uniform distribution over the shell surface and varied in the thickness direction only. The material properties were assumed to be temperature-dependent, and graded in the thickness direction according to a simple power law distribution in terms of the volume fractions of the constituents. All four edges of the shell panels were assumed to be simply supported. Comparisons reveal that the numerical results obtained from the proposed method agree well with those available in the literature. The effects of the side-to-thickness ratio (a/h), temperature fields (Tc), and volume fraction distribution (p) on the natural frequencies of the functionally graded doubly-curved shallow shell panels were also investigated in the present study.

Nghiên cứu ứng dụng thị giác máy vào tự động hóa máy phun thuốc bảo vệ thực vật sẽ góp phần đẩy mạnh việc ứng dụng tự động hóa trong cơ giới hóa bảo vệ thực vật, nâng cao năng suất, hiệu quả sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, giảm thiểu các tác động xấu của thuốc hóa chất bảo vệ thực vật, bảo vệ môi trường sinh thái. Bài viết này trình bày một số kết quả nghiên cứu ứng dụng lý thuyết và thực nghiệm về thị giác máy: xác định khoảng cách và định vị bằng xử lý ảnh, phân vùng ảnh, viết chương trình xử lý ảnh thu nhận được từ một và nhiều camera. Từ đó làm cơ sở cho việc tính toán, thiết kế chế tạo máy phun thuốc BVTV ứng dụng thị giác máy tự động hóa điều khiển chế độ làm việc của giàn phun.

Thiết bị sấy ngô sử dụng khí hóa gas từ lò đốt nhiên liệu phế thải nông nghiệp SN-1,0 được thiết kế và chế tạo tại Bộ môn Thiết bị bảo quản và chế biến nông sản khoa Cơ - Điện, Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Đây là thiết bị sấy có cấu trúc mới, sử dụng vít tải đặt thẳng đứng trong thùng sấy để vận chuyển vật liệu sấy chuyển động tuần hoàn trong buồng sấy. Đã tiến hành các thí nghiệm xác định được mức độ ảnh hưởng của nhiệt độ và lưu lượng dòng khí sấy, tốc độ quay vít tải đến độ khô đồng đều của sản phẩm sấy, thời gian sấy và chi phí nhiên liệu riêng. Từ kết quả thí nghiệm cho thấy, độ khô đồng đều của sản phẩm sấy tăng do vật liệu luôn được đảo trộn trong quá trình sấy, độ khô đồng đều của sản phẩm sấy cao do thực hiện quá trình sấy - ủ trong vòng tuần hoàn của vật liệu sấy đã tạo điều kiện thuận lợi cho ẩm từ trong tâm hạt khuếch tán ra mặt ngoài để bốc hơi, nhờ đó đã làm tăng khả năng thoát ẩm, góp phần giảm thời gian sấy và chi phí nhiên liệu riêng.

Nghiên cứu này được thực hiện ở đồng bằng Bắc Bộ nhằm phân tích các nhân tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến quyết định cho doanh nghiệp thuê đất nông nghiệp của hộ nông dân. Dữ liệu phục vụ cho phân tích được thu thập từ 304 hộ nông dân ở các điểm nghiên cứu đại diện tại các tỉnh Hà Nam, Thái Bình và Vĩnh Phúc. Phương pháp kinh tế lượng với mô hình Probit được sử dụng để đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định của hộ. Kết quả nghiên cứu cho thấy các nhân tố ảnh hưởng thuận chiều đến quyết định của hộ gồm có chênh lệch giữa tiền cho thuê đất với thu nhập từ sản xuất trên đất nông nghiệp, diện tích đất nông nghiệp, bảo lãnh hợp đồng cho thuê đất, khả năng chuyển sang các ngành nghề phi nông nghiệp và điều kiện thủy lợi của đất nông nghiệp. Trong khi đó, các nhân tố như trình độ, số lao động gia đình và thời gian cho thuê đất lại ảnh hưởng trái chiều đến đến quyết định cho doanh nghiệp thuê đất của hộ nông dân. Để thúc đẩy quá trình tích tụ đất cho sản xuất nông nghiệp hàng hóa trên cơ sở hình thành các khu sản xuất tập trung ở đồng bằng Bắc Bộ, một số khuyến nghị đã được đề xuất.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra trong nông nghiệp ở nhiều nước và khởi đầu ở Việt Nam. Bài viết này thảo luận bản chất và các hợp phần của Nông nghiệp 4.0 cũng như xu hướng đổi mới và phát triển công nghệ trong các lĩnh vực kinh tế và quản lý, quản lý tài nguyên thiên nhiên mà môi trường, trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, chế biến, bảo quản, khuyến nông và marketing trong nông nghiệp 4.0. Bài viết cũng chỉ ra được các lợi ích, các cơ hội và thách thức của Nông nghiệp 4.0 đồng thời đề xuất một số gợi ý chính sách cho phát triển bền vững Nông nghiệp 4.0 ở Việt Nam.