Tập 22 Số 8 (2024)

Thí nghiệm trong chậu được tiến hành tại nhà lưới thuộc Khoa Nông học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam trong vụ mùa năm 2022 nhằm đánh giá bốn dòng lúa mang gene bông khỏe (WFP1). Đặc điểm quang hợp được theo dõi ở giai đoạn đẻ nhánh hữu hiệu, trỗ và chín sáp trong khi năng suất hạt được theo dõi ở giai đoạn thu hoạch . Kết quả cho thấy các dòng lúa mới có cường độ quang hợp và các chỉ tiêu liên quan như độ dẫn khí khổng, cường độ thoát hơi nước và chỉ số SPAD tương đương với dòng đối chứng IRBB ở các giai đoạn sinh trưởng. Khối lượng và tốc độ tích lũy chất khô của các dòng lúa thí nghiệm tương đương với đối chứng ở giai đoạn từ đẻ nhánh hữu hiệu đến trỗ, nhưng các chỉ tiêu này ở dòng D7 vượt đối chứng ở giai đoạn từ trỗ đến chín đến chín sáp. Tất cả các dòng lúa thí nghiệm đều vượt trội về các số gié cấp 1/bông (17,1-20,1), số gié cấp 2/bông (65,7-73,2) và số hạt/bông (177,6-226,4) so với đối chứng. Ba dòng lúa cải tiến (D2, D5 và D7) có năng suất hạt vượt đối chứng ở mức ý nghĩa với mức từ 13,6 đến 32,0%. Dòng D7 có năng suất cao nhất do vượt trội về số hạt/bông, quang hợp khi trỗ và tốc độ tích lũy chất khô ở giai đoạn chín.

Nghiên cứu này nhằm chọn lọc các tổ hợp lai ngô đường ăn tươi giàu anthocyanin triển vọng gửi khảo nghiệm và công nhận lưu hành giống ngô mới tại các tỉnh phía Bắc. Thí nghiệm đồng ruộng so sánh 30 tổ hợp lai với hai đối chứng trên 12 tính trạng nông sinh học quan trọng được tiến hành trong vụ Xuân 2023 tại Hà Nội. Phân tích tương quan cho thấy năng suất bắp tươi có tương quan thuận có ý nghĩa thống kê P <0,001 với chiều dài bắp (r = 0,743) và đường kính bắp (r = 0,717). Phân tích thành phần chính đã xác định 5 tính trạng quan trọng gồm năng suất bắp tươi, chiều dài bắp, đường kính bắp, chỉ số độ ngọt và độ dày vỏ hạt sử dụng để phân nhóm và chọn lọc tổ hợp lai ưu tú. Sử dụng chỉ số chọn lọc MGIDI với áp lực chọn lọc 5% đã chọn được 2 tổ hợp lai gồm THL23 (14,7 tấn/ha; 18,8°Brix; 148,3mg AN /100g hạt khô) và THL30 (14,0 tấn/ha; 18,9°Brix; 139,4mg AN/100g hạt khô) có tiềm năng thương mại hóa.

Nghiên cứu nhằm đánh giá ảnh hưởng của bột vỏ trứng đến sinh trưởng và sinh lý của giống cà phê vối TR4 trong điều kiện hạn. Thí nghiệm 2 nhân tố được bố trí theo khối ngẫu nhiên 3 lần nhắc lại gồm 6 công thức bón bột vỏ trứng (A0, A1, A2, A3, A4, A5 tương ứng với 0, 100, 200, 300, 400, 500 kg/ha) và công thức A6 bón 500kg vôi bột/ha trong hai điều kiện xử lý hạn và không xử lý hạn. Kết quả nghiên cứu cho thấy hạn làm giảm đáng kể các chỉ tiêu sinh trưởng của giống cà phê vối TR4 như khối lượng tươi của rễ, thân, lá và các chỉ tiêu sinh lý như cường độ quang hợp, độ dẫn khí khổng, cường độ thoát hơi nước, nồng độ CO2 trong gian bào, hiệu suất huỳnh quang diệp lục, hàm lượng nước tương đối trong lá trong khi làm tăng mức độ rò rỉ ion. Bón bột vỏ trứng và vôi bột làm tăng các chỉ tiêu sinh trưởng và sinh lý trong cả hai điều kiện xử lý hạn và không xử lý hạn. So sánh giữa các mức bón bột vỏ trứng, mức bón 300 kg/ha bột vỏ trứng cho các chỉ tiêu sinh trưởng và các chỉ tiêu sinh lý cao hơn so với các mức bón còn lại trong khi đó mức độ suy giảm khối lượng tươi của rễ, thân, lá lại thấp nhất.

Bệnh thối nhũn do vi khuẩn Pectobacterium spp. và Dickeya spp. (trước kia thuộc Erwinia spp.) gây ra là một trong những bệnh hại nghiêm trọng gây hại nhiều loại cây trồng trong quá trình sản xuất, thu hoạch và bảo quản. Nghiên cứu này thực hiện với mục tiêu phân lập và phân loại thực khuẩn thể kiểm soát vi khuẩn Pectobacterium spp. từ đất trồng rau cải thảo tại Lâm Đồng, đồng thời đánh giá khả năng ký sinh và khả năng ly giải của các dòng thực khuẩn thể trên các dòng Pectobacterium spp. Kết quả cho thấy đã phân lập được 14 dòng thực khuẩn thể được chia làm 6 nhóm với đặc trưng hình thái vết tan có tâm trong hoặc tâm đục lớn hoặc nhỏ và được bao bởi quầng ngoài mờ với kích thước khác nhau. Tất cả 14 dòng thực khuẩn thể đều có phổ ký chủ hẹp và có khả năng ly giải vi khuẩn Pectobacterium sp. dòng DT2, trong đó hai dòng TKT FĐR05 và FĐR07 thuộc họ Podoviridae của bộ Caudovirales với phần đầu dạng khối đa diện và đuôi ngắn, không co rút, có khả năng ly giải vi khuẩn cao với đường kính vết tan tương ứng là 13,58mm và 9,37mm.

Mục đích của nghiên cứu này là xác định sự có mặt của vi khuẩn trong các mẫu vịt mắc bệnh Tembusu thu thập ở một số tỉnh thành miền Bắc Việt Nam. Trong nghiên cứu này, để chẩn đoán virus Tembusu, vi khuẩn E. coli, Riemerella anatipestifer, Salmonella, chúng tôi sử dụng phản ứng PCR với các cặp mồi đặc hiệu đã được công bố trước đây. Kết quả chẩn đoán bằng phương pháp PCR cho thấy có 30/73 mẫu dương tính với TMUV (chiếm 41,1%). Nghiên cứu chỉ ra rằng tỉ lệ đồng nhiễm virus Tembusu và E. coli là 16,7% (5/30); với Riemerella anatipestifer là 20% (6/30 mẫu) và Salmonella là 6,7% (2/30 mẫu). Đặc biệt, phát hiện 2/30 mẫu vịt mắc Tembusu đồng nhiễm đồng thời với cả E. coli, Riemerella anatipestifer, chiếm 6,7%. Đây là báo cáo đầu tiên ở Việt Nam nghiên cứu về sự đồng nhiễm virus Tembusu và một số vi khuẩn gây bệnh thường gặp trên đàn vịt.

Trong những năm gần đây, bệnh đốm trắng nội tạng do metacercaria của Dollfustrema bagari ngày càng phổ biến trên cá nheo Mỹ và gây thiệt hại lớn cho người nuôi tại Việt Nam. Nghiên cứu được thực hiện nhằm cung cấp thêm thông tin về loài ký sinh trùng này và làm tiền đề cho các nghiên cứu dịch tễ, phòng bệnh tiếp theo. Bố trí thí nghiệm đánh giá ảnh hưởng của độ mặn, nhiệt độ, pH đến thời gian tồn tại của metacercaria D. bagari được thực hiện trên 750 ấu trùng khỏe mạnh. Kết quả thu được cho thấy mức độ ảnh hưởng khác nhau của 3 yếu tố trên. Trong môi trường nước cất (độ mặn 0ppt; pH 6,8; 23-24°C), thời gian tồn tại trung bình từ 16-18 giờ. Độ mặn phù hợp cho metacercaria tồn tại là từ 0-5ppt; sán co lại, chết nhanh trong vòng 3 giờ khi gặp độ mặn cao trên 9ppt và trương to trong môi trường nước ngọt. Ấu trùng sán có khả năng tồn tại tốt nhất trong khoảng nhiệt 20-28°C (14-18 giờ), ngoài khoảng nhiệt trên metacercaria chỉ tồn tại được trong vòng 3 giờ. pH môi trường không ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tồn tại của metacercaria. Với khả năng tồn tại tốt ở điều kiện môi trường, metacercaria D. bagari có thể thích nghi tốt và bùng nổ hơn trong bối cảnh tác động của biến đổi khí hậu gia tăng.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm khảo sát thành phần loài và sự phân bố của thực vật nổi trong các sinh cảnh tại Trại giống nông nghiệp Khánh Lâm 2, huyện U Minh, Cà Mau. Mẫu được thu vào tháng 3/2023 và tháng 8/2023 tại 15 điểm thuộc 5 sinh cảnh gồm (1) Vườn - Rừng, (2) Thuần rừng, (3) Khu bảo tồn cá, (4) Rừng khai thác và (5) Ruộng - Lúa. Kết quả đã xác định được 112 loài thực vật nổi thuộc 5 ngành, trong đó ngành tảo mắt có thành phần loài đa dạng hơn các ngành tảo khác. Số loài thực vật nổi tại các điểm thu giữa hai lần khảo sát ở 5 sinh cảnh dao động từ 7-43 loài; mật độ từ 6.082-4.185.624 cá thể/l. Tổng số loài ở sinh cảnh Thuần rừng cao gấp từ 1,1-2,7 lần và mật độ từ 3,2-6,3 lần so với 4 sinh cảnh còn lại. Chỉ số H’ trung bình dao động từ 1,58~1,96 thể hiện tính đa dạng thực vật nổi tại 5 sinh cảnh đạt mức vừa. Sự tích lũy loài ưu thế là loài Trachelomonas volvocina tại 4 sinh cảnh, ngoại trừ sinh cảnh Vườn - Rừng là loài Glenodinium penardii. Sự tương đồng về thành phần loài thực vật nổi trong 5 sinh cảnh tại khu vực nghiên cứu được chia thành hai khu vực chính bao gồm (1) Thuần rừng và (2) Vườn - Rừng/Khu bảo tồn cá/Rừng khai thác/Ruộng - Lúa.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá ảnh hưởng của chế phẩm synbiotics gồm P. pentosaceus với Fructooligosaccharide (FOS) ở các hàm lượng khác nhau lên sinh trưởng, hiệu quả sử dụng thức ăn và enzyme tiêu hoá của cá rô phi vằn. Cá giống (kích cỡ 5,78 ± 0,15g) được cho ăn thức ăn chỉ bổ sung P. pentosaceus (mật độ 108 CFU/ml) được bố trí làm đối chứng (CT) và ở nhóm cá được cho ăn thức ăn có bổ sung chế phẩm synbiotics chứa P. pentosaceus (108 CFU/ml) và FOS ở 3 hàm lượng tương ứng 0,25% (NT1); 0,5% (NT2) và 1,0% tổng khối lượng thức ăn (NT3). Sau 60 ngày nuôi thử nghiệm kết quả cho thấy, nhóm cá cho ăn thức ăn có bổ sung synbiotics cho sinh trưởng và hiệu quả sử dụng thức ăn tốt hơn so với nghiệm thức đối chứng. Mặt khác, thức ăn chứa chế phẩm synbiotics còn làm tăng hoạt tính enzyme tiêu hoá của cá rô phi vằn so với cá ở nhóm đối chứng (P <0,05). Kết quả của nghiên cứu khuyến cáo sử dụng synbiotics chứa P. pentosaceus với FOS ở hàm lượng 0,5% khẩu phần thức ăn để nâng cao sinh trưởng, hoạt tính enzyme tiêu hóa và hiệu quả sử dụng thức ăn của cá rô phi vằn.

Nghiên cứu nhằm đánh giá hiện trạng và yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng N, từ đó đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả sử dụng N, hướng tới mục tiêu giảm thiểu phát thải khí N2O trong sản xuất lúa tại Đồng bằng sông Hồng. Thí nghiệm được thực hiện trên 30 ruộng sản xuất của nông dân, tại mỗi ruộng thiết kế một ô thí nghiệm không bón phân (làm đối chứng). Năng suất, khối lượng N hấp thụ trong cây được phân tích để tính toán các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng N. Kết quả cho thấy hiện trạng hiệu suất thu hồi N từ phân bón (ANR) và hiệu quả nông học (AE) ở mức thấp, tương ứng là 22,7 ± 5,5% và 15,94 ± 3,84kg thóc/kg N; Các yếu tố có tác động đến hiệu quả sử dụng N bao gồm khối lượng phân bón, giống lúa, diện tích canh tác và độ cao chân ruộng. Tại mức bón N 115kg N/ha hiện tại, khối lượng N2O phát thải trực tiếp từ phân bón là 12,65 kg/ha, tương ứng 118.151kg N2O/năm trên toàn diện tích canh tác lúa của huyện Thuận Thành. Các kịch bản giảm mức phân bón N 20-40% từ mức bón hiện tại sẽ giảm tương ứng khối lượng N2O phát thải. Nghiên cứu cũng đề xuất biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng phân N và giảm thiểu khối lượng N2O phát thải.

Cây tầm ma (Urtica dioica L.) là cây dược liệu được sử dụng rộng rãi trong y học do chứa nhiều loại hợp chất có hoạt tính sinh học. Nghiên cứu này nhằm phân lập vi khuẩn nội sinh từ cây tầm ma để thu được các hợp chất có hoạt tính sinh học của chúng. Các mẫu từ cây tầm ma được khử trùng bề mặt và ủ trên đĩa môi trường dinh dưỡng để các chủng vi khuẩn nội sinh phát triển. Kết quả thu được 07 chủng vi khuẩn nội sinh (LG1 đến LG7) từ cây tầm ma, trong đó hai chủng vi khuẩn nội sinh, xác định là chủng Bacillus cereus LG1 và Bacillus cereus LG7, có khả năng tổng hợp chất polyphenol lớn nhất (lần lượt là 187,81 và 281,03mg GAE/l). Ngoài ra, kết quả nghiên cứu cũng cho thấy một số khả năng khác của hai chủng này như tổng hợp enzyme ngoại bào (amylase, cellulase và protease), và tổng hợp IAA. Dịch nuôi của hai vi khuẩn nội sinh này kháng lại hầu hết các chủng vi sinh vật thử nghiệm và hiệu quả cao nhất ở nồng độ 20 mg/ml. Hơn nữa, dịch nuôi vi khuẩn (nồng độ 20 mg/ml) cho thấy khả năng kích thích sự nảy mầm của hạt giống được thử nghiệm. Các kết quả nghiên cứu này cho thấy B. cereus LG1 và B. cereus LG7 được phân lập từ cây tầm ma có thể là nguồn cung cấp chất polyphenol tiềm năng.

Vi khuẩn phân giải cellulose có vai trò quan trọng trong hệ sinh thái nhờ hoạt tính enzyme ngoại bào, được ứng dụng trong xử lý chất thải thực vật. Vì vậy, nghiên cứu này nhằm phân lập và xác định được loài vi khuẩn trong ruột giun đất có khả năng phân hủy cellulose từ đó có thể ứng dụng vi khuẩn để phân hủy phụ phẩm trong nông nghiệp. 30 chủng vi khuẩn phân lập từ ruột giun đất với hình thái khuẩn lạc chủ yếu là màu trắng, hình tròn, tế bào hình que, Gram dương và có khả năng di động. Hoạt tính phân giải cellulose của vi khuẩn được định tính bằng phương pháp khuếch tán trên giếng thạch. Kết quả có 53,33% số chủng vi khuẩn có khả năng phân giải CMC (carboxymethyl cellulose), đường kính vòng phân giải trong khoảng 2,67-24,67mm, chủng vi khuẩn có khả năng phân giải CMC mạnh nhất là NT20 (24,67 ± 1,15mm). Hoạt tính cellulase được xác định bằng phương pháp DNS. Kết quả cho thấy vi khuẩn NT20 sinh ra hàm lượng đường khử cao nhất (50,70 ± 1,01 µg/ml) so với các chủng vi khuẩn còn lại sau 48 giờ nuôi cấy. Vi khuẩn NT20 có khả năng phân hủy phụ phẩm rau cải xanh đạt cao nhất ở thời điểm 10 ngày là 51,33%. Vi khuẩn NT20 có trình tự gen 16S rRNA tương đồng 100% với vi khuẩn Bacillus amyloliquefaciens strain HT-22-B1.

Nghiên cứu này nhằm phân tích những ảnh hưởng của dịch Covid-19 đến sản xuất và tiêu thụ khoai tây của hộ nông dân, đối tượng dễ bị tổn thương và chịu ảnh hưởng nhiều từ dịch bệnh Covid-19. Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua điều tra 120 hộ nông dân trồng khoai tây trên địa bàn phường Bồng Lai, thị xã Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, ảnh hưởng của dịch Covid-19 làm sản lượng khoai tây giảm 11,5%, cùng với chi phí sản xuất tăng, giá bán giảm, dẫn đến thu nhập của hộ giảm khoảng 36,31% so với thời điểm trước khi có dịch bệnh. Hậu Covid-19, hoạt động sản xuất của hộ ổn định hơn, thu nhập tăng lên so với thời điểm có dịch nhưng vẫn có xu hướng giảm so với thời điểm trước dịch. Các hộ thích nghi với điều kiện dịch bệnh Covid-19 bằng cách giảm sản lượng bán, giảm diện tích trồng, tăng sản lượng tiêu dùng cho ăn uống của gia đình, thay đổi kênh tiêu thụ, hay chấp nhận bán với giá thấp hơn. Một số khuyến nghị chính sách để cải thiện ảnh hưởng của dịch Covid-19 trong sản xuất và tiêu thụ khoai tây là kiểm soát tốt dịch bệnh, tăng cường các biện pháp khuyến khích sản xuất, đảm bảo ổn định giá cả các yếu tố đầu vào cũng như các biện pháp hỗ trợ tiêu thụ, kết nối cung cầu, hỗ trợ liên kết giữa nông hộ và các doanh nghiệp.

Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển du lịch nông nghiệp tại huyện Yên Thủy, tỉnh Hòa Bình. Nghiên cứu tiến hành khảo sát thông tin của 10 cán bộ quản lý nhà nước về du lịch và nông nghiệp, 30 đơn vị kinh doanh dịch vụ du lịch và 50 khách du lịch. Kết quả cho thấy, hoạt động du lịch nông nghiệp tại huyện Yên Thủy thời gian qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tăng thu nhập cho người dân, phát triển nông nghiệp bền vững và bảo tồn các giá trị văn hóa địa phương. Tuy nhiên, du lịch nông nghiệp huyện Yên Thủy chỉ mới ở vạch xuất phát và vẫn chưa được khai thác đúng mức, còn nhiều hạn chế về vốn đầu tư, chất lượng nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng và sản phẩm du lịch. Vì vây, để phát triển du lịch nông nghiệp tại huyện Yên Thủy trong thời gian tới, cần tập trung vào hoàn thiện quy hoạch phát triển du lịch nông nghiệp; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ du lịch; đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng; đa dạng hóa các sản phẩm du lịch nông nghiệp; và đẩy mạnh công tác nghiên cứu thị trường, quảng bá, xúc tiến phát triển du lịch nông nghiệp.

Mục tiêu của bài viết nhằm hệ thống một số vấn đề lý thuyết và quan điểm cơ bản về du lịch làng nghề. Bài viết sử dụng các thông tin số liệu từ các bài nghiên cứu trong nước và quốc tế. Kết quả tổng hợp cho thấy du lịch làng nghề là xu hướng và cần thiết để nâng cao thu nhập, bảo tồn văn hóa truyền thống và phát triển nông thôn bền vững. Phát triển du lịch làng nghề ảnh hưởng bởi chính sách, công tác qui hoạch, nguồn lực và đặc trưng của làng nghề, thị trường và cầu du lịch, công nghệ số, nhận thức và sự tham gia của cộng đồng. Bên cạnh đó nguồn lực tài chính, sự phát triển của doanh nghiệp địa phương và vai trò của chính quyền địa phương cũng là các yếu tố ảnh hưởng đến du lịch làng nghề. Để phát triển du lịch làng nghề cần quan tâm phát triển thị trường và sản phẩm du lịch làng nghề, cơ sở vật chất, môi trường cảnh quan và không gian làng nghề. Phát triển các tua tuyến du lịch về làng nghề, phát triển nguồn nhân lực đồng thời tăng cường xúc tiến quảng bá thương hiệu du lịch làng nghề cũng là các nội dung quan trọng trong phát triển du lịch làng nghề.