Tập 22 Số 9 (2024)

Các dòng lúa có số hạt trên bông cao thường có nhiều hạt lép nên năng suất chưa cải thiện, có thể do mất cân bằng nguồn và sức chứa. Do vậy, nghiên cứu biện pháp kĩ thuật như bón đạm nhằm cải thiện bộ máy quang hợp, cải thiện nguồn phù hợp với sức chứa cao là cần thiết. Thí nghiệm trồng chậu được tiến hành trong vụ xuân và vụ mùa năm 2023 nhằm đánh giá ảnh hưởng của ba mức đạm bón (0, 1 và 2g N/chậu) đến đặc điểm quang hợp giai đoạn trỗ - chín và năng suất hạt của dòng lúa cải tiến DCG31 và giống Khang dân 18 (KD18). Kết quả cho thấy lượng N bón cao giúp duy trì tốt cường độ quang hợp, hàm lượng diệp lục tổng số, diện tích lá, khối lượng chất khô tích lũy trong suốt giai đoạn trỗ - chín. Việc duy trì bộ lá xanh với cường độ quang hợp cao đã giúp tăng năng suất lúa ở cả 2 dòng/giống. Trong đó, bón tăng đạm (2g N/chậu) làm tăng năng suất DCG31 vượt trội trong vụ xuân(57,5 g/khóm), với mức tăng 26,4% so với mức bón trung bình (1g N/chậu), cao hơn giống KD18 (43 g/khóm), tăng 6,7%. Tăng lượng N bón cho DCG31 cũng giúp cải thiện được số bông/khóm và số hạt chắc/bông, không làm giảm hiệu suất bón đạm, nhất là ở trong vụ xuân.

Nghiên cứu này tiến hành phân tích khả năng kết hợp chung (GCA), khả năng kết hợp riêng (SCA) và tiềm năng phát triển giống của 10 dòng ngô nếp tím tự phối luân giao theo mô hình Griffing IV nhằm chọn lọc các cặp bố mẹ ưu tú và tổ hợp lai triển vọng phục vụ khảo nghiệm và công nhận lưu hành giống ngô nếp tím mới tại Việt Nam. Lai tạo các tổ hợp lai trong vụ xuân 2022, đánh giá đặc điểm nông sinh học của 45 tổ hợp lai và hai giống đối chứng trong vụ đông 2022 được bố trí theo khối ngẫu nhiên đầy đủ với 3 lần nhắc lại tại Hà Nội. Kết quả cho thấy 5 dòng gồm D2, D4, D5, D7, D9 có GCA dương cao về năng suất bắp tươi và 5 dòng gồm D1, D2, D7, D8, D10 có GCA dương cao về chỉ số độ ngọt. Tổng số 20 cặp lai có SCA dương cao có ý nghĩa thống kê về năng suất bắp tươi và 21 cặp lai có SCA dương cao có ý nghĩa thống kê về chỉ số độ ngọt. Dựa trên chỉ số MGIDI với áp lực chọn lọc 20%, 08 THL ngô nếp tím ưu tú có tiềm năng phát triển giống đã được chọn lọc (THL8, THL12, THL16, THL21, THL6, THL2, THL36 và THL1).

Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá hiện trạng nguồn giống ấu trùng tôm, tôm con ở vùng biển ven bờ và vùng lộng tỉnh Nghệ An. Nguồn số liệu sử dụng phân tích, đánh giá được thu thập từ 4 chuyến điều tra đại diện cho mùa gió Tây Nam (tháng 5, 6) và Đông Bắc (tháng 11, 12) năm 2022 với 24 trạm thu mẫu được thiết kế cố định. Kết quả đã xác định được 19 loài thuộc 15 họ, trong đó 4 họ tôm kinh tế (tôm tít, tôm moi, tôm he, tôm gai) chiếm tỉ lệ cao với 55% mùa gió Đông Bắc và 88% mùa gió Tây Nam. Mật độ trung bình ấu trùng tôm, tôm con đạt 8.309 cá thể/1.000m3 nước biển, mật độ phân bố vùng biển ven bờ cao hơn vùng lộng (P = 0,008). Khu vực phân bố có mật độ cao ấu trùng tôm - tôm con thuộc phạm vi vùng biển ven bờ vịnh Diễn Châu. Các đối tượng tôm tít Squillidae, tôm moi, tôm he có mật độ phân bố cao, cho thấy đây là khu vực sinh sản, ương nuôi nguồn giống. Những thống tin này là cơ sở để các cơ quan quản lý khai thác thủy sản Nghệ An xây dựng các khu vực bảo vệ nguồn lợi thủy sản một cách phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá mức độ ảnh hưởng của các mật độ nuôi khác nhau lên sinh trưởng và tỷ lệ sống của ốc bươu đồng (Pila polita). Ốc nuôi ở các mật độ: 250, 500 và 750 con/m2 mỗi nghiệm thức có 3 lần lặp lại. Khối lượng và chiều cao ban đầu của ốc giống là 0,08g và 6,77mm. Sau 90 ngày, tỷ lệ sống của ốc đều > 80% và khác biệt không có ý nghĩa giữa các nghiệm thức (P >0,05). Trung bình khối lượng ốc đạt cao nhất ở mật độ 250 con/m2 (8,62g) cao hơn rõ rệt (P <0,05) khối lượng ốc nuôi ở mật độ 500 con/m2 (4,99g) và 750 con/m2 (4,68g). Sinh khối của ốc đạt kết quả cao nhất ở nghiệm thức 750 con/m2 (2,95 kg/m2), tuy nhiên tỷ lệ phân hóa về khối lượng rất cao ở nghiệm thức này (37,8%) và số cá thể đạt kích cỡ nhỏ chiếm tỷ lệ lớn. Kết quả nghiên cứu cho thấy mật độ nuôi từ 250 đến 750 con/m2 không ảnh hưởng đến tỷ lệ sống của ốc bươu đồng sau 90 ngày nuôi, tuy nhiên mật độ nuôi càng cao thì tốc độ sinh trưởng của ốc càng chậm và tỷ lệ ốc đạt kích cỡ thương phẩm sẽ giảm đi.

Nghiên cứu nhằm xác định ảnh hưởng của tannin trong khẩu phần đến khả năng sinh trưởng và hiệu quả sử dụng thức ăn của con lai giữa trống Hồ và mái Lương Phượng giai đoạn từ 1 ngày tuổi đến 15 tuần tuổi. Thí nghiệm được thực hiện tại trại thực nghiệm Khoa Chăn nuôi, Học viện Nông nghiệp Việt Nam từ tháng 10/2022 đến tháng 1/2023. Tổng số 120 con (60 gà trống và 60 gà mái) được chia ngẫu nhiên vào 4 lô: thí nghiệm 1 (CT1: 0,3g tannin/kg thức ăn) và 2 (CT2: 0,5g tannin/1 kg thức ăn), đối chứng dương (CT3: 1g Tylosin/kg thức ăn) và đối chứng âm (CT4: 0g tannin và 0g Tylosin). Thí nghiệm được thực hiện từ lúc gà 1 ngày tuổi đến 15 tuần tuổi. Kết quả cho thấy: So với đối chứng dương và đối chứng âm, bổ sung tannin vào khẩu phần ăn của gà ở các lô thí nghiệm 1 và 2 đã tăng được khối lượng cơ thể lúc 15 tuần tuổi từ 20,47 đến 24,14%, giảm được từ 0,69 đến 0,73kg tiêu tốn thức ăn/kg tăng khối lượng. Bổ sung chế phẩm tannin vào khẩu phần có thể cải thiện được khả năng sinh trưởng và tiêu tốn thức ăn của gà HLP.

Nghiên cứu nhằm đánh giá ảnh hưởng của hàm lượng protein trong thức ăn và mật độ nuôi lên tăng trưởng, tỷ lệ sống và hệ số chuyển hóa thức ăn của cá Ngạnh (Cranoglanis bouderius) trong giai đoạn nuôi thương phẩm. Cá thí nghiệm có khối lượng trung bình 24,8 ± 3,1 g/con và 21,7 ± 3,4 g/con được sử dụng cho 2 thí nghiệm riêng biệt với 3 mức protein trong thức ăn 30% (TA1), 35% (TA2) và 40% (TA3) và 3 mức mật độ nuôi 20 con (MĐ1), 30 con (MĐ2) và 40 con/m3 (MĐ3). Các lô thí nghiệm được bố trí ngẫu nhiên trong hệ thống lồng, mỗi lồng có thể tích 100m3 với 3 lần lặp, thời gian nuôi 12 tháng. Kết quả cho thấy, tốc độ tăng trưởng của cá khi nuôi bằng thức ăn 35% và 40% protein là tương đương và cao hơn so với nuôi cá bằng thức ăn 30% protein, tỷ lệ sống > 80% ở tất cả các thí nghiệm. Tốc độ tăng trưởng của cá nuôi ở nghiệm thức 20 con và 30 con/m3 là tương đương và nhanh hơn so với nghiệm thức nuôi 40 con/m3. Khối lượng cá trung bình đạt từ 580,2-648,6 g/con với tỉ lệ sống ở cả ba mật độ thí nghiệm đều > 80%. Như vậy, nuôi cá Ngạnh trong lồng ở mật độ 30 con/m3 và sử dụng thức ăn có hàm lượng protein 35% là hiệu quả nhất.

Nano bạc plasma là vật liệu mới, được tạo ra nhờ phương pháp plasma điện hoá bạc, có chất lượng, an toàn và hiệu quả khử trùng vượt trội hơn so với nano bạc thông thường, tuy nhiên chưa được nghiên cứu để ứng dụng trong lĩnh vực thuỷ sản. Nghiên cứu này được thực hiện để đánh giá khả năng diệt khuẩn Streptococcus agalactiae gây bệnh trên cá rô phi bằng dung dịch nano bạc plasma làm tiền đề ứng dụng vào thực tiễn phòng trị bệnh trên thuỷ sản. Nano bạc plasma được đánh giá có khả năng ức chế vi khuẩn trong điều kiện in vitro, kiểm tra độ an toàn trên cá thí nghiệm và khả năng khử trùng trong các phác đồ điều trị cho cá được gây nhiễm thực nghiệm. Kết quả nghiên cứu cho thấy nano bạc plasma ở các nồng độ 0,25; 0,5 và 1ppm có khả năng ức chế 97,8; 99,9 và 100% vi khuẩn S. agalactiae trong điều kiện in vitro và an toàn với rô phi khi được ngâm khử trùng. Sử dụng nano bạc plasma (0,5ppm) có khả năng sát trùng tương đương BKC (0,5ppm) và Glutandehyl 0,05ppm trong các phác đồ điều trị bệnh do vi khuẩn S. agalactiae trên cá rô phi bằng kháng sinh amoxicline (40 mg/kg cá) trong điều kiện thực nghiệm.

Đô thị hóa là xu thế tất yếu, là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Trên cơ sở phân tích các chỉ số đô thị hóa, nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá diễn biến của quá trình đô thị hóa tại huyện Bình Chánh, Thành phố Hồ Chí Minh. Các phương pháp sử dụng gồm: thu thập tài liệu, số liệu; so sánh; đánh giá quá trình đô thị hóa, phân tích SWOT. Kết quả tính toán cho thấy tỉ lệ đô thị hóa giai đoạn 2014-2023 của Bình Chánh chỉ đạt 3,09%, thấp hơn rất nhiều so với Thành phố Hồ Chí Minh (79,72%) và cả nước (35,3%); tuy nhiên, tốc độ đô thị hóa lại khá cao với 31,38%, cao hơn trung bình cả nước (26,19%) và cao hơn nhiều so với Thành phố Hồ Chí Minh (13,55%). Giai đoạn này, đất ở tại đô thị của Bình Chánh có xu hướng tăng (diện tích năm 2023 tăng 271,50ha so với 2014); công nghiệp - xây dựng và thương mại - dịch vụ chiếm tới 98% cơ cấu kinh tế của huyện, với 97,9% dân số hoạt động trong lĩnh vực phi nông nghiệp. Nghiên cứu cũng chỉ ra được điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức của quá trình đô thị hóa tại Bình Chánh. Từ đó đề xuất giải pháp thúc đẩy quá trình đô thị hóa bền vững cho địa bàn nghiên cứu.

Nghiên cứu được tiến hành với mục đích tìm kiếm các chủng vi khuẩn có hoạt tính kháng đa nấm gây bệnh thực vật. Từ các mẫu đất rễ thu thập, 43 chủng vi khuẩn phân lập được sàng lọc hoạt tính kháng nấm. Kết quả đã chọn lọc được 03 chủng vi khuẩn có hoạt tính đối kháng mạnh với các chủng nấm Fusarium solani, Fusarium oxysporum và Alternaria alternata. Bên cạnh đó, đặc điểm sinh học của ba chủng vi khuẩn này cũng được đánh giá. Dựa trên phân tích trình tự 16S rRNA và gen đặc hiệu, cả ba chủng vi khuẩn được xác định là Bacillus sp. TV1.1, B. amyloliquefaciens TV2.5 và B. subtilis TV2.12. Kết quả cho thấy đây là ba chủng vi khuẩn đối kháng tiềm năng cho phát triển các chế phẩm phòng trừ bệnh do nấm gây nên ở thực vật.

Trong nghiên cứu này, phương pháp sắc ký lỏng ghép khối phổ hai lần (LC-MS/MS) được phát triển và áp dụng vào phân tích một số amin sinh học trong rượu vang. Histamine, tyramine, tryptamine, phenylethylamine, putrescine, cadaverine, ethanolamine, 5-hydroxyltryptamine được phân tích bằng phương pháp LC-MS/MS sử dụng cột tách HILIC để tách trực tiếp các amin sinh học không qua bước dẫn xuất hóa học. Các thông số quan trọng phương pháp phân tích như lựa chọn ion mẹ, ion con, năng lượng va chạm, thành phần pha động... được khảo sát và tối ưu hóa. Khoảng tuyến tính được thực hiện nằm trong khoảng từ 5 đến 7.000 µg/l, hệ số tương quan R2 > 0,995; giới hạn phát hiện (LOD) và giới hạn định lượng (LOQ) của phương pháp tương ứng nằm trong khoảng 0,4 -31,0 µg/l và 1,3-103,3 µg/l. Độ lặp lại và độ tái lặp của phương pháp tương ứng nằm trong khoảng 1,3-4,8% và 2,8-5,0%. Hiệu suất thu hồi của phương pháp là 80,2-100,6%. Phương pháp LC-MS/MS đã được ứng dụng để phân tích 8 amin sinh học trong 5 mẫu rượu vang thu thập trên thị trường. Kết quả tổng hàm lượng của các amin sinh học dao động từ 1.088-3.394 µg/l. Trong đó hàm lượng histamine, amin sinh học đang được quan tâm nhất, xuất hiện trong tất cả các mẫu phân tích nhưng hàm lượng của nó nằm trong ngưỡng an toàn theo tiêu chuẩn của EFSA.

Phát triển hợp tác xã nông nghiệp gắn với du lịch là hướng đi đáp ứng tốt các nguyên tắc phát triển bền vững, nó không chỉ mang lại lợi ích xã hội mà còn về môi trường và kinh tế cho cả địa phương và cá nhân tham gia. Nghiên cứu này nhằm tổng kết kinh nghiệm từ một số mô hình hợp tác xã nông nghiệp gắn với du lịch tại ba tỉnh thuộc khu vực miền núi phía Bắc, Việt Nam. Dữ liệu được thu thập từ phỏng vấn sâu cán bộ quản lý hợp tác xã và thảo luận nhóm có sự tham gia của thành viên hợp tác xã. Kết quả chỉ ra, bên cạnh những lợi thế về nguồn lực, lợi ích “kép” cho cộng đồng và thành viên, mô hình hợp tác xã nông nghiệp gắn với du lịch vẫn còn hạn chế về quy mô, vướng mắc trong phát triển cơ sở hạ tầng cho du lịch và thiếu hụt kiến thức du lịch và kỹ năng tiêu thụ nông sản. Vì vậy để thúc đẩy mô hình này, ngoài hoàn thiện chính sách pháp lý để tháo gỡ hạn chế về quy mô, tăng vốn thì việc nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý, thành viên hợp tác xã cả về kiến thức du lịch và kỹ năng tiêu thụ nông sản nên được các bên liên quan ưu tiên thực hiện.

Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư và Internet ngày càng được vận dụng trong quản lý và chia sẻ thông tin về phát triển nông nghiệp trong một quốc gia hay địa phương. WebGIS là xu hướng phổ biến thông tin trên internet bao gồm cả thông tin thuộc tính thuần tuý và thông tin không gian hữu ích cho người quản lý, sử dụng. Bài viết nhằm, trước hết tổng quan một số vấn đề lý luận về công nghệ WebGIS, quy trình ứng dụng WebGIS cho quản lý thông tin phát triển nông nghiệp; sau đó tổng quan thực tiễn ứng dụng WebGIS cho quản lý thông tin về nông nghiệp và phát triển nông nghiệp ở Việt Nam hiện nay; từ đó khuyến nghị hướng nghiên cứu ứng dụng hợp lý WebGIS trong quản lý thông tin phát triển nông nghiệp trong thời gian tới.

Bài viết sử dụng thông tin và số liệu thứ cấp để tổng quan lí luận và bằng chứng thực nghiệm về đường cong Kuznets môi trường. Hạn chế của giả thuyết đường cong Kuznets môi trường bao gồm: giả định về mối quan hệ một chiều giữa tăng trưởng kinh tế đến chất lượng môi trường và coi tăng trưởng kinh tế là giải pháp cho vấn đề môi trường, gia tăng chất lượng môi trường của các nước phát triển có thể được đánh đổi bằng sự gia tăng ô nhiễm và suy thoái môi trường của các nước đang phát triển, tập trung vào vai trò của tăng trưởng kinh tế mà bỏ qua một số yếu tố quan trọng khác tác động đến chất lượng môi trường. Các nghiên cứu thực nghiệm chỉ ra rằng đường cong Kuznets môi trường chỉ đúng với một số loại ô nhiễm, suy thoái môi trường; chỉ phù hợp với một số quốc gia, khu vực; có thể được quan sát trong một giai đoạn nhất định nhưng không kéo dài trong tương lai; kết quả kiểm nghiệm nhạy cảm với số liệu đầu vào, với sự lựa chọn các biến, với mô hình được sử dụng. Ở phạm vi Việt Nam, không có sự thống nhất trong việc khẳng định sự tồn tại của đường cong Kuznets môi trường về mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và chất lượng môi trường.

Sinh kế của người dân ven biển đang đối mặt với nhiều thách thức và rủi ro. Thay đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và khai thác không bền vững đã gây ra sự suy giảm nguồn tài nguyên sinh vật và gây ảnh hưởng đến sự đa dạng sinh học của vùng biển. Bài báo sử dụng phương pháp tổng quan mô tả để tổng hợp thông tin từ các nghiên cứu đã được công bố về sinh kế cho người dân ven biển. Qua đó, các quan điểm, khái niệm và tranh luận của các nhà khoa học, tổ chức quốc tế đã được tổng hợp từ 39 bài nghiên cứu được thu thập trên các nguồn uy tín như Google Scholar, Web of Science. Bài báo nhằm góp phần giúp hiểu rõ hơn về hoạt động sinh kế, nguồn lực sinh kế của người dân ven biển và những giải pháp đã được đề xuất nhằm định hướng cho một chiến lược sinh kế bền vững cho người dân ven biển.