Tập 12 Số 7 (2014)

Trồng đậu nành như là hình thức giữ giống cho vụ sau rất phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long. Thí nghiệm xác định thời gian thu hoạch sớm của của đậu nành MTĐ517-8 để làm giống cho vụ sau gồm có 2 thí nghiệm: (1) là xác định ảnh hưởng của thời gian thu hoạch lên tỉ lệ nẩy mầm và chất lượng cây mầm và (2) trồng theo dõi năng suất vụ sau. Thí nghiệm 1 được bố trí theo thể thức hoàn toàn ngẫu nhiên, gồm 5 nghiệm thức là 5 thời điểm thu hoạch (20, 15, 10, 5 ngày trước thu hoạch và thu đúng thời điểm (đối chứng) với 5 lần lặp lại. Kết quả thí nghiệm cho thấy những hạt thu sớm 20 ngày có tỉ lệ nẩy mầm, chiều dài và đường kính rễ bằng với những hạt thu đúng thời điểm. Sau 6 ngày gieo hạt, cây mầm từ những hạt thu sớm 20 ngày có khối lượng, chiều cao và đường kính giống với cây mầm từ những hạt thu đúng thời điểm. Thí nghiệm 2 được bố trí trồng trong chậu theo thể thức hoàn toàn ngẫu nhiên 5 nghiệm thức như thí nghiệm 1 với 5 lần lặp lại. Kết quả thí nghiệm cho thấy cây trồng từ hạt thu sớm 20 ngày có chiều cao thấp ở giai đoạn đầu, nhưng chiều cao ở giai đoạn ra hoa và thu hoạch không có khác so với những cây trồng từ hạt thu đúng thời điểm. Các thành phần năng suất và năng suất hạt trên cây, chỉ số thu hoạch của những cây được trồng từ hạt thu sớm 20 ngày cũng tương đương. Thí nghiệm này cho thấy hạt đậu nành sử dụng làm giống cho vụ sau có thể thu sớm 20 ngày .

Bài báo trình bày các kết quả đánh giá tính kháng bệnh mốc sương của các con lai soma tạo được qua dung hợp tế bào trần giữa các giống khoai tây trồng loài S. tuberosum (Delikat, Rasant, Agave, Atlantic) với các dòng khoai tây dại mang đặc tính kháng bệnh mốc sương thuộc các loài S. bulbocastanum, S. pinatisectum, S. tarnii. Nghiên cứu đã sử dụng một hệ thống các phương pháp đánh giá tính kháng bệnh mốc sương bao gồm phương pháp lây nhiễm trên lá đơn tách rời (Detached leaflet assay), trên lát cắt củ (Tuber slice test) và phương pháp lây nhiễm trên đồng ruộng (Field test). Kết quả đánh giá đã phát hiện thấy chỉ các con lai soma của tổ hợp lai giữa S. bulbocastanum với giống khoai tây trồng Delikat có biểu hiện tính kháng bệnh mốc sương cao. Qua phân tích bằng chỉ thị phân tử có sử dụng các mồi đặc hiệu cho các gen kháng bệnh mốc sương Rpi-blb đã phát hiện dòng dại S. bulbocastanum và các con lai soma của nó đều có mặt gen kháng Rpi-blb1 và Rpi-blb3. Điều này chứng tỏ gen kháng bệnh mốc sương đã được chuyển từ khoai tây dại sang khoai tây trồng thông qua dung hợp tế bào trần.

Phát sinh phôi vô tính là tiến trình từ một tế bào hay một nhóm tế bào sinh dưỡng có thể phát triển thành phôi hoặc cây con hoàn chỉnh. So với các phương pháp nhân giống vô tính khác, con đường nhân giống thông qua quá trình phát sinh phôi vô tính có thể mang lại nhiều ứng dụng cụ thể, như khả năng loại trừ virus, cung cấp nguồn vật liệu cho các nghiên cứu chuyển gene, tái sinh cây con hoàn chỉnh từ một tế bào hay phát triển công nghệ hạt nhân tạo. Mục đích của nghiên cứu này là thiết lập một hệ thống nuôi cấy in vitro để cảm ứng quá trình phát sinh phôi vô tính ở sâm Ngọc Linh (Panax vietnamensis Ha et Grushv.), một loại dược liệu quý của Việt Nam. Những mẫu cấy lá có kích thước 0,5 x 0,5cm được nuôi cấy trên môi trường MS bổ sung 1,0 mg/l 2,4-D và 1,0 mg/l NAA để cảm ứng tạo thành mô sẹo. Các mẫu mô sẹo này được cắt thành mảnh nhỏ có đường kính 0,5 cm và nuôi cấy trên môi trường MS bổ sung 1,0 mg/l 2,4-D kết hợp với NAA và/hoặc kinetin ở các nồng độ khác nhau (0,1; 0,2; 0,5 và 1,0 mg/l) để cảm ứng quá trình phát sinh phôi vô tính. Sau 8 tuần nuôi cấy, các cấu trúc hình cầu bắt đầu được ghi nhận. Tần suất phát sinh phôi đạt được cao nhất trên môi trường MS có bổ sung 1,0 mg/l 2,4-D, 0,2 mg/l kinetin và 0,5 mg/l NAA. Sau 12 tuần nuôi cấy, tất cả các giai đoạn phát triển của phôi vô tính, bao gồm phôi hình cầu, hình tim, hình thủy lôi và phôi giai đoạn lá mầm đều được phát hiện trong các cụm phôi. Các quan sát hình thái giải phẫu và phân tích dưới kính hiển vi điện tử quét cho thấy rằng phôi có cấu trúc lưỡng cực với cực chồi và cực rễ phát triển rõ ràng.

Tổng số 6 gen mã hóa cho các dehydrin (DHN) đã được tìm thấy trong hệ gen của cây quýt đường (Citrus clementina). Nghiên cứu này hướng tới xác định các đặc trưng lí-hóa, cấu trúc và sự biểu hiện của các DHN ở loài cây này nhờ các phương pháp in silico. Cả 6 DHN đều có tính ưa nước cao. Chỉ số béo cao của chúng gợi ý các DHN của cây quýt đường thuộc nhóm các protein ổn định với nhiệt độ cao. Hai gen CclDHN1 và CclDHN6 có vùng mã hóa liên tục trong khi bốn gen còn lại có vùng mã hóa không liên tục, một vùng không mã hóa ngăn cách hai vùng mã hóa tại vùng phân mảnh S. Từ 3 tới 6 cấu trúc xoắn a lưỡng cực được xác định trong cấu trúc không gian của  chúng. Bên cạnh đó, các serin có khả năng phosphoryl hóa cũng được xác định trong vùng phân mảnh S. Chỉ có hai gen CclDHN1 và CclDHN2 biểu hiện ở nhiều loại mô khác nhau dưới các điều kiện khác nhau của môi trường.

Thể protocorm (PLB) được hình thành từ nuôi cấy đỉnh sinh trưởng chồi đỉnh của 4 giống địa lan trên môi trường MS có bổ sung 0,5 mg/l αNAA, 1 mg/l BA sau 45 ngày nuôi cấy dưới điều kiện chiếu sáng. Các PLB này được nhân nhanh trên môi trường có chứa 0,5 mg/l αNAA, 1 mg/l BA, 10% nước dừa (v/v), 30 g/l sucrose, 1 g/l tryptone, 0,2 g/l glutamine, 1 g/l than hoạt tính và 8 g/l agar bằng cách nuôi cấy các lớp mỏng cắt dọc của PLB. Các PLB này được duy trì và nhân lên trên môi trường tương tự như trên sau 2 tháng, khi chúng tái sinh thành cây hoàn chỉnh khi chúng được chuyển sang môi trường MS có chứa 0,5 mg/l αNAA, 1 g/l than hoạt tính, 30 g/l sucrose, 10% nước dừa (v/v) và 8 g/l agar. Quan sát về giải phẫu đã chứng minh rằng các PLB này có nguồn gốc từ phôi vô tính. Những cây thu được với chồi và rễ phát triển trên môi trường không chứa chất điều hòa sinh trưởng sau 4 tháng. Đây là một nghiên cứu quan trọng cho việc nhân giống vô tính và bảo quản loại lan có giá trị kinh tế này.

Trong nghiên cứu này chúng tôi khảo sát quy trình vi nhân giống cây Ngọc hân (Angelonia goyazenzsis Benth), bao gồm tái sinh chồi bất định từ lá, tăng sinh chồi, tạo rễ và chuyển cây ra vườn ươm. Mẫu lá non sau khi khử trùng được nuôi cấy trên môi trường MS có bổ sung 0,2 mg/l NAA kết hợp với BA ở các nồng độ khác nhau để tái sinh chồi. Tỷ lệ tái sinh đạt 100% và số lượng chồi trên mỗi mẫu cao nhất môi trường bổ sung BA ở nồng độ 1,0 mg/l. Môi trường MS bổ sung BA 1,5 mg/l là môi trường thích hợp nhất cho tăng sinh chồi. Chồi tạo rễ hoàn chỉnh trên môi trường MS bổ sung 0,1 mg/l IBA. Cây con hoàn chỉnh được chuyển ra vườn ươm để thích nghi. Trên giá thể kết hợp giữa cát và trấu hun với tỷ lệ 1:1 có tỷ lệ sống 100%. Kết quả này có thể được sử dụng trong nhân giống cây Ngọc hân ở quy mô lớn cũng như tạo tiền đề cho những nghiên cứu tiếp theo trên đối tượng này.

Nghiên cứu một số biến đổi về sinh lí, hoá sinh ở hạt nảy mầm và cây non 2 giống đậu tương DT2008 và DT84 ở điều kiện nhiệt độ thấp (80C, 120C, 160C và 250C làm đối chứng). Hạt nảy mầm và cây non sinh trưởng trong buồng Microclima AXYOS E800. Các chỉ tiêu nghiên cứu được đo bằng các thiết bị đo tự động có thể kết nối với máy tính. Kết quả cho thấy dưới ảnh hưởng của nhiệt độ thấp, tỷ lệ nảy mầm, hiệu suất huỳnh quang diệp lục và cường độ quang hợp giảm sút rõ rệt, trong khi đó hàm lượng prolin và glyxin betain ở mầm và lá tăng cao. Ảnh hưởng của nhiệt độ thấp biểu hiện rõ nét nhất khi  nhiệt độ xuống thấp tới 80C và ở những ngày đầu thí nghiệm.

Lily là loại cây có khả năng nhân giống bằng phương pháp nhân vô tính. Có nhiều phương pháp nhân giống tạo củ như hình thức củ mẹ đẻ củ con, củ con hình thành trên trục thân nằm dưới đất, củ con hình thành ở nách lá phần thân trên mặt đất hay phương pháp nhân giống bằng nuôi cấy mô tế bào, nhân giống bằng vẩy củ… Trong đó nhân giống bằng cách tách vảy củ là phương pháp được áp dụng chủ yếu ở các nước sản xuất củ giống lily. Ở Việt Nam, phương pháp nhân giống này hầu như chưa được áp dụng, đặc biệt kỹ thuật quan trọng nhất trong sản xuất giống hoa lily là xử lý lạnh để phá ngủ cho củ giống thương phẩm nhưng kỹ thuật này chưa được tác giả nào đề cập đến. Nghiên cứu này nhằm tìm ra mức nhiệt độ và thời gian thích hợp nhất để xử lý phá ngủ cho củ lily thương phẩm, tìm hiểu sự biến đổi về hình thái cũng như các chất dự trữ của củ trong quá trình xử lý. Kết quả xác định được xử lý lạnh đã làm biến đổi nhanh chóng hàm lượng tinh bột và đường trong củ theo hướng giảm nhanh hàm lượng tinh bột và tăng hàm lượng đường hòa tan và saccharose đến tuần thứ 7 sau xử lý, sau đó sự biến đổi chậm dần. Tốt nhất xử lý củ thương phẩm giống Belladonna ở 20C, thời gian xử lý 7 tuần, lúc đó củ có tỷ lệ mọc mầm cao nhất 98,5%. Các kết quả này là cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo trong sản xuất củ giống hoa lily bằng phương pháp giâm vảy.

Tình trạng hạn hán gia tăng ở nhiều nơi trên thế giới trong đó có Việt Nam là nguyên nhân chính thúc đẩy các dự án, nghiên cứu phát triển các loại cây trồng có khả năng chống chịu hạn tốt mà vẫn đảm bảo được năng suất cao. Nhiều nghiên cứu tập trung vào việc xác định các đặc điểm hình thái và các chỉ số sinh lý, hóa sinh. Bên cạnh đó, các nghiên cứu về bản chất của tính chịu hạn ở mức độ phân tử đã và đang được các nhà khoa học quan tâm đến. Khả năng chịu hạn của 25 giống lúa cạn địa phương ở thời kỳ mạ đã được xác định, giống Giằng bau là giống có khả năng chịu hạn tốt nhất, còn giống có khả năng chịu hạn thấp nhất là giống Khẩu lẩy khao. Chúng tôi đã thiết lập sơ đồ hình cây thể hiện mối quan hệ di truyền của 25 giống lúa cạn và xác định hệ số tương đồng giữa các giống lúa cạn là 79% đến 92% bằng kỹ thuật  RAPD với 20 mồi ngẫu nhiên. Gen mã hoá LTP của hai giống lúa cạn địa phương có khả năng chịu hạn khác nhau đã được phân lập và xác định được chính xác trình tự nuleotide. Kết quả so sánh và phân tích trình tự gen mã hoá LTP của hai giống lúa cạn nghiên cứu và giống lúa Yukihikari của Nhật Bản cho thấy, độ tương đồng về trình tự gen LTP của giống Giằng bau với giống Yukihikari là 100%, giữa giống Giằng bau với giống Khẩu lẩy khao có độ tương đồng là 98,1%. Còn khi đối chiếu trình tự amino acid của protein LTP giữa ba giống lúa này thì thấy giống Khẩu lẩy khao có sự gia tăng lượng amino acid valine, giống Giằng bau là loại amino acid leucine. 

Bài báo giới thiệu một số kết quả nghiên cứu về tạo và nhân phôi soma sâm Ngọc Linh trong môi trường lỏng. Lá cây in vivo (sau khử trùng) được nuôi cấy trên môi trường MS có 1 mg/l 2,4-D + 0,2 mg/l kinetin để tạo mô sẹo. Sau đó, mô sẹo được cấy chuyền sang môi trường MS lỏng (lắc) có 1 mg/l 2,4-D + 0,2 mg/l kinetin + 500 mg/l casein hydrolysate để tạo huyền phù tế bào. Sau 2 tháng, huyền phù tế bào được chuyển sang nuôi cấy trong môi trường B5 lỏng (lắc) có 3 mg/l IBA. Sau nhiều tháng nuôi, rất nhiều phôi soma dạng cầu hình thành và có khả năng nhân ổn định. Mảnh lá mầm (của cây mầm từ phôi) và phôi soma non được nuôi cấy trên môi trường MS có 10% nước dừa (v/v), có hoặc không có 0,2 mg/l IBA để tạo mô sẹo sinh phôi và phôi thứ cấp. Mô sẹo sinh phôi và phôi thứ cấp này cũng đã được dùng để nuôi nhân trong môi trường lỏng có và không có chất điều hòa sinh trưởng ở quy mô bình tam giác và bioreactor. Những kết quả đã tạo cơ sở để nhân giống quy mô lớn và thu hợp chất thứ cấp.

Theo hướng nghiên cứu ảnh hưởng của nguyên tố vi lượng (NTVL) đến khả chống chịu của thực vật, chúng tôi tiến hành thí nghiệm nghiên cứu ảnh hưởng của NTVL molipđen (Mo) dưới dạng muối amon molipđat 0,03% đến các giống đậu tương ĐT22, ĐVN9, ĐT26, William82, ĐT2008 trong điều kiện hạn ở giai đoạn cây con. Kết quả nghiên cứu cho thấy, Mo có ảnh hưởng tích cực đến hàm lượng diệp lục của lá. Trong điều kiện hạn có bổ sung Mo, hàm lượng diệp lục tổng số của các giống đậu tương nghiên cứu cao hơn so với đối chứng từ 5,1 - 73,8% (3 ngày hạn). Một số cơ chế giúp cây đậu tương chống chịu với điều kiện hạn như: sự tăng hàm lượng prolin, tăng hàm lượng nước liên kết của lá, tăng chiều dài của rễ cây… khi cây được bón bổ sung Mo cũng là kết quả của nghiên cứu này. Hơn nữa, việc bổ sung NTVL Mo còn làm tăng năng suất cũng như phẩm chất hạt của các giống đậu tương nghiên cứu (hàm lượng nitơ protein của hạt cao hơn so với đối chứng từ 44,4 - 93,6%). Như vậy, molipđen có ảnh hưởng tích cực nhất đối với khả năng chịu hạn của hai giống chịu hạn kém hơn là ĐT22 và ĐT26. Kết quả nghiên cứu này là cơ sở khoa học để đưa ra các giải pháp nâng cao khả năng chịu hạn của các giống đậu tương chịu hạn kém được gieo trồng ở những vùng sinh thái khó khăn về nguồn nước tưới và cũng như đối với đậu tương trồng vụ hè.

Sự tăng trưởng của vi tảo nước mặn Nannochloropsis oculata trong môi trường f/2 cải tiến gồm hai giai đoạn tăng trưởng nhanh với một giai đoạn tăng trưởng chậm xen giữa, sau cùng là giai đoạn tăng trưởng bão hòa. Trong giai đoạn tăng trưởng nhanh, các tế bào vi tảo phân chia mạnh và đạt mật độ khoảng 2×107 tế bào/mL ở ngày thứ 6. Ngược lại, giai đoạn tăng trưởng chậm đặc trưng bởi sự gia tăng kích thước và khối lượng khô. Giai đoạn tăng trưởng bão hòa bắt đầu ở ngày thứ 12 với sự thay đổi không đáng kể về mật độ và kích thước tế bào. Tác động của muối sodium chloride lên sự phân chia tế bào vi tảo N. Oculata ngoài tùy thuộc nồng độ còn tùy thuộc thời gian xử lý. Sự loại muối sodium chloride khỏi môi trường f/2 cải tiến (dung dịch NaCl 0M) hoặc bổ sung sodium chloride ở nồng độ cao (2M) trong 10 giờ giúp sự tăng phân chia tế bào, qua đó làm tăng mạnh mật độ tế bào. Khi kéo dài thời gian xử lý lên 24 giờ, tác động tăng phân chia tế bào của muối sodium chloride giảm.

Giống mía VN84-4137 qua bước đầu khảo sát khả năng đáp ứng chuyển gen với các kết quả khả quan, được tiếp tục thực hiện các bước trong nghiên cứu biến nạp gen Bt tổng hợp cry1Ab và gen lai tổng hợp cry1B-cry1Ab. Mô sẹo sau khi gây nhiễm với Agrobacterium tumefaciens được chọn lọc trên môi trường tạo mô sẹo có phosphinothricin (PPT) 3 mg/l. Các khối mô sẹo phát triển tốt được chuyển sang môi trường tái sinh chọn lọc để nhận các chồi kháng. Ba dòng chuyển gen cry1Ab và 1 dòng chuyển gen cry1B-cry1Ab được xác định sau khi phân tích di truyền bằng PCR và Southern blot. Khi kiểm tra biểu hiện protein với que thử nhanh, cả bốn dòng chuyển gen đều cho kết quả dương tính. Các cây chuyển gen đều có kiểu hình bình thường và phát triển tốt khi trồng trong vườn ươm.

Cây hoa lan Đai Châu là một loài hoa đẹp, được thị trường rất ưa chuộng và có tiềm năng phát triển sản xuất mở rộng ở Việt Nam. Hạn chế lớn nhất trong việc trồng hoa lan Đai Châu ở miền Bắc Việt Nam là cây sinh trưởng, phát triển chậm. Mỗi năm, cây chỉ mọc được 1-2 lá và thời gian từ khi trồng đến khi ra hoa phải mất 3-4 năm. Nhằm khắc phục hạn chế trên trong sản xuất hoa lan Đai Châu, nhóm nghiên cứu đã đánh giá đặc điểm sinh trưởng, phát triển của cây ở các vùng sinh thái khác nhau, nghiên cứu tương quan sinh trưởng giữa lá, rễ với một số chỉ tiêu về hoa. Để từ đó tác động biện pháp kỹ thuật nhằm tăng sinh trưởng, phát triển của cây. Kết quả nghiên cứu cho thấy: cây sinh trưởng phát triển mạnh trong điều kiện miền Nam, tiếp theo là vùng Đồng bằng sông Hồng và chậm nhất là ở miền núi phía Bắc. Tương quan về chiều dài lá với chiều dài rễ lan Đai Châu là không chặt (R2= 0,2081), chiều dài lá với chiều dài cành hoa, số hoa trên cành có tương quan thuận, chặt (R2= 0,8236, R2 = 0,8121). Phun GA3 ở các nồng độ 0, 100, 150, 200, 250ppm cho thấy: với cây 1 năm tuổi, phun nồng độ 150ppm làm tăng sinh trưởng của cây, rút ngắn thời gian từ trồng đến ra hoa từ 3 năm xuống còn 2 năm, tỷ lệ ra hoa đạt 47%. Với cây 2 năm tuổi phun nồng độ 200ppm làm tăng chiều dài lá, chiều dài cành hoa, số hoa trên cành và tỷ lệ ra hoa đạt 80%, trong khi đối chứng chỉ đạt 51,0%.

Cây cọc rào (Jatropha curcas L.) là đối tượng để sản xuất nhiên liệu sinh học và nhiều sản phẩm  sử dụng trong các lĩnh vực khác nhau như trong nông nghiệp, dược phẩm, bảo vệ môi trường… Vì vậy cây cọc rào đang thu hút được sự quan tâm của nhiều nước trên thế giới. Nghiên cứu giống cọc rào nhập từ Thái Lan và Ấn Độ và trồng trên đất cát nội đồng của tỉnh Thừa Thiên Huế cho thấy cả hai giống cọc rào đều có tỷ lệ sống cao (86-90%). Hàm lượng chlorophyll a đạt 2,18-3,09 mg/g, tỷ lệ chlorophyll (a+b)/carotenoid từ 4,44-5,78. Hàm lượng và tỷ lệ các sắc tố quang hợp đặc trưng cho nhóm cây ưa sáng. Hàm lượng carbon tổng số cao nhất của cọc rào Thái Lan là 306,5 mg/dm2 và của giống Ấn Độ  là 282,3 mg/dm2 ở cường độ ánh sáng 17.800 lux. Sau 2 năm, cọc rào Thái Lan và Ấn độ sống sót được ở vùng đất cát nội đồng Thừa Thiên Huế nhưng chúng sinh trưởng chậm do điều kiện đất cát thiếu dinh dưỡng và thiếu nước. Chúng tôi khuyến cáo không nên đầu tư phát triển cây cọc rào ở đất cát nội đồng Thừa Thiên Huế vì chúng kém thích nghi, sinh trưởng chậm và không mang lại hiệu quả kinh tế.

Sự phát sinh cơ quan (chồi, rễ) là một quá trình phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố nội sinh lẫn ngoại sinh. Do đó, để tìm hiểu sự hình thành các sơ khởi, nhiều kỹ thuật đã được sử dụng như vi giải phẫu, chất ức chế, bổ sung chất điều hòa sinh trưởng thực vật ngoại sinh… Trong nghiên cứu này, chúng tôi khảo sát ảnh hưởng của chất điều hòa sinh trưởng thực vật ngoại sinh lên sự phát sinh mô sẹo, chồi và quá trình phát sinh hình thái chồi của cây long não (Cinnamomum camphora (L.) Sieb.). Kết quả nghiên cứu cho thấy môi trường WPM có bổ sung 2% sucrose, 0,5 mg/l NAA và 0,2 mg/l BA tốt nhất cho việc hình thành mô sẹo. Môi trường WPM bổ sung 2% sucrose và 1 mg/l BA tốt nhất cho việc nhân nhanh chồi, xét về số lượng chồi trung bình và trọng lượng tươi. Kết quả giải phẫu hình thái chồi cho thấy các tế bào nhu mô vùng vỏ là nơi bắt đầu quá trình hình thành chồi.

Trong nghiên cứu này, 6 giống vừng có nguồn gốc rõ ràng, được thu thập từ một số tỉnh trong nước được sử dụng làm đối tượng nghiên cứu. Các chỉ số về chất lượng dinh dưỡng của hạt vừng như: hàm lượng lipit, các chỉ số hóa sinh - thực phẩm (chỉ số axit, iod, xà phòng), hàm lượng chất khoáng và các axit béo đã được phân tích để so sánh giữa các giống vừng, xác định được vai trò của các chỉ tiêu này đến chất lượng dinh dưỡng hạt vừng. Kết quả cho thấy:ba giống vừng V5, V14 và V17 có giá trị dinh dưỡng, chất lượng tốt với hàm lượng lipit cao (˃50%), chỉ số axit thấp (< 3,0). Hàm lượng nguyên tố khoáng cao, hàm lượng axit béo không no (oleic, linoleic, linolenic) chiếm hơn 70% ở tất cả 6 giống vừng nghiên cứu.

Bài báo giới thiệu kết quả nghiên cứu về phản ứng siêu nhạy cảm (Hypersensitive response-HR) ở rễ cây đậu tương Nam Đàn (Glycine max (L.) Merr. cv. ND) - giống địa phương gắn liền với sản phẩm có thương hiệu “tương Nam Đàn” của tỉnh Nghệ An - dưới ảnh hưởng của ion kim loại nặng chì (Pb2+) ở các nồng độ 0,1mM, 0,5mM và 1,0mM. HR đã biểu hiện ở rễ đậu tương Nam Đàn sau 6 giờ tác động của Pb2+ với quá trình sinh tổng hợp sớm và mạnh mẽ dạng ôxy hoạt hóa hydrogen peroxide (H2O2), sự gia tăng phân giải lipid màng tế bào trong quá trình peroxide hóa lipid, đồng thời duy trì tỷ lệ thương tổn cao của các tế bào, trong khi gốc tự do superoxide O2.- tăng nhẹ. HR trong các nghiệm thức xử lý kim loại nặng luôn cao hơn đối chứng. Tương quan tỷ lệ giữa mức độ biểu hiện của HR và nồng độ Pb2+ không thực sự rõ ràng, tuy nhiên, 0,5mM và 1,0mM Pb2+ là các nồng độ cùng cho hiệu quả cảm ứng kích thích HR cao. Các enzyme superoxide dismutase-SOD và catalase-CAT duy trì độ hoạt động cao trong khoảng thời gian 6-48 giờ góp phần kiểm soát hàm lượng H2O2 và O2.- nội sinh trong HR.

Một số nghiên cứu về tác động của phổ ánh sáng trên các loại bình nuôi cấy đến sự sinh trưởng, phát triển của giống cẩm chướng Hồng Hạc đã được tiến hành trong giai đoạn nhân nhanh và tạo cây hoàn chỉnh. Kết quả chỉ ra trong giai đoạn nhân nhanh, sử dụng bình trụ nút bông hoặc túi nilon thoáng khí để nuôi cấy cho chất lượng cây giống tốt nhất. Đèn LED 13R-4B-3W cho cây sinh trưởng chiều cao tốt, tuy nhiên đèn LED 17R-3B lại có tác dụng kích thích cây tăng số lá, số chồi cao hơn và cho chất lượng cây giống tốt (nuôi cấy cây trong bình trụ nút bông đạt 21,53 lá/cây, số chồi là 5,67 chồi/cây. Khi nuôi cấy trong túi nilon thoáng khí đạt 26,60 lá/cây và cho số chồi là 7,30 chồi/cây). Bên cạnh đó, đèn LED 17R-3B cũng cho chất lượng cây nhân giống tốt hơn ở các công thức đèn khác. Trong giai đoạn tạo cây hoàn chỉnh, sử dụng bình trụ nút bông hoặc túi nilon thoáng khí để nuôi cấy kết hợp với sử dụng đèn LED 13R-4B-3W là tốt nhất (Chiều cao cây khi nuôi cấy trong bình trụ nút bông đạt 4,74cm, nuôi cấy trong túi nilon thoáng khí là 5,13cm. Số lá/cây đạt 11,73 lá trong bình trụ nút bông và đạt 12,20 lá trong túi nilon thoáng khí). Ngoài ra, đèn LED 13R-4B-3W còn làm tăng chất lượng cây giống so với các loại đèn khác trên tất cả các loại bình nuôi.

Nội dung bài này đề cập một số kết quả nghiên cứu về biến nạp di truyền tạo cây mang gen HBsAg mã hóa protein vỏ virus viêm gan B trên một số giống cà chua bi như TN 412 và TN 84 phục vụ định hướng dài hạn tạo vacxin từ thực vật. Kết quả nghiên cứu tái sinh chồi từ lá mầm hai giống góp phần tạo tiền đề cho nghiên cứu biến nạp gen. Lá mầm hai giống (7 ngày tuổi) được gây nhiễm và nuôi chung với vi khuẩn Agrobacterium tumefaciens mang gen HBsAg (promoter PDS + T7), gen nptII kháng kanamycin và gen gusA. Sau 2 ngày nuôi chung mô với vi khuẩn, lá mầm được rửa sạch vi khuẩn và nuôi cấy chọn lọc trên môi trường MS có bổ sung 0,5 mg/l IAA, 2 mg/l BA, 500 mg/l cefotaxime và 30 - 50 mg/l kanamycin. Qua ít nhất bốn lần cấy chuyển (15 - 20 ngày/lần) trên môi trường chọn lọc, nhiều dòng cây chuyển gen ở cả hai giống đã được thu nhận; các dòng cây chuyển gen đã được kiểm tra sự hiện diện và biểu hiện của các gen chuyển bằng kỹ thuật PCR, kỹ thuật hóa mô tế bào GUS, kỹ thuật PCR, Southern blot và Western blot. Một số cá thể T1 của một dòng cây chuyển gen T0 đã được kiểm tra sự hiện diện và biểu hiện của gen nptII bằng thử nghiệm định tính in vitro khả năng kháng kanamycin và bằng kỹ thuật PCR; tương tự, gen HBsAg ở cá thể T1 cũng đã được kiểm tra bằng kỹ thuật PCR.

Trong nghiên cứu này, chúng tôi đã tìm hiểu quy trình nhân giống cây Thanh long cũng như khả năng sinh trưởng và phát triển của cây ở giai đoạn vườn ươm. Sau 90 ngày nuôi cấy, kết quả cho thấy môi trường MS có bổ sung 0,5 mg/l BA thích hợp cho sự tái sinh chồi từ mô sẹo (đạt 11,84 chồi, chiều cao chồi 3,66cm). Môi trường MS có bổ sung 0,5 mg/l NAA cho thời gian xuất hiện rễ sớm nhất là 10 ngày sau cấy, số rễ đạt 3,84 rễ cũng như chiều dài rễ cao nhất là 1,81cm. Ở giai đoạn vườn ươm, giá thể tốt nhất cho sự sinh trưởng và phát triển của cây thanh long là đất và xơ dừa phối trộn với tỉ lệ 1:1. Sau 30 ngày trồng và chăm sóc ở chế độ tưới nước 2 lần/ngày cho cây to khỏe, mập. Sau 120 ngày trồng và bón phân N-P-K (16-16-8) kết hợp tưới nước 2 lần/ngày cho cây thanh long sinh trưởng và phát triển tốt nhất.

Với mục đích tạo cây tiêu sạch bệnh, cung cấp nguồn giống khỏe mạnh cho người dân trồng tiêu, chúng tôi đã áp dụng các kỹ thuật tạo phôi vô tính và giâm cành ex vitro trong nhân giống cây tiêu, bước đầu xây dựng quy trình tạo cây tiêu sạch virus. Kết quả thu được cho thấy môi trường MS có bổ sung 0,05 mg/l TDZ kết hợp với 1,0 mg/l IBA cho tỉ lệ tạo phôi cao nhất (73,2%) và môi trường MS có bổ sung 3 mg/l BA cho tỉ lệ tạo chồi cao nhất (66,7%)từ mô sẹo lá tiêu sau 60 và 28 ngày nuôi cấy, theo thứ tự. Đối với cành giâm từ cây ex vitro,chế độ tưới nước 6 lần/ngày cho khả năng tạo rễ tốt nhất. Ở giai đoạn vườn ươm, cây tiêu giâm cành được phun sương 3 lần/ngày có tỉ lệ sống và sinh trưởng tốt nhất.