Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam

Nghiên cứu nhằm xác định ảnh hưởng của lượng phân đạm và kali bón đến sinh trưởng, năng suất cây nha đam (Aloe vera L.) tại vùng đất cát Bình Thuận. Thí nghiệm hai yếu tố thực hiện từ tháng 06 đến tháng 11 năm 2023 được bố trí theo kiểu ô lớn ô nhỏ với ba lần lặp lại. Yếu tố chính (ô nhỏ) là ba mức kali gồm 85; 95 và 105kg K2O ha-1 năm-1 và yếu tố phụ (ô lớn) là năm mức phân đạm gồm 130; 150; 170; 190 và 210kg N ha-1 năm-1 trên nền 30 tấn phân chuồng hoai và 160kg P2O5ha-1 năm-1. Kết quả nghiên cứu cho thấy lượng đạm và kali khác nhau tác động rõ rệt đến chiều cao cây, chiều dài lá, số lá/cây và năng suất lá nha đam. Cây nha đam 16 tháng tuổi được bón 190kg N kết hợp 105kg K2O ha-1 năm-1 trên nền phân chuồng hoai 30 tấn và 160kg P2O5 ha-1 năm-1 cho chiều dài lá (52,3cm) và năng suất (35,5 tấn/ha) cao nhất giữa các nghiệm thức.

Bệnh khảm lá là bệnh nguy hiểm nhất trên sắn ở khắp thế giới, do ít nhất 11 virus thuộc chi Begomovirus gây ra. Tại Việt Nam, bệnh khảm lá sắn được ghi nhận lần đầu tiên tại Tây Ninh năm 2017 và nhanh chóng lây lan khắp cả nước. Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm đánh giá hiện trạng bệnh khảm lá tại các vùng trồng sắn trọng điểm, xác định được yếu tố dịch tễ ảnh hưởng đến bệnh và khẳng định nguyên nhân gây bệnh. Điều tra đồng ruộng trong năm 2022 cho thấy, bệnh khảm lá xuất hiện tại 10/12 tỉnh điều tra với mức độ phổ biến bệnh trung bình 70,4%. Tỷ lệ bệnh (TLB), chỉ số bệnh (CSB) và mật độ bọ phấn (Bemisia tabaci) trưởng thành trung bình lần lượt là 75,4%; 2,80 và 2,51 con/cây. Phân tích thống kê cho thấy (i) giống sắn có ảnh hưởng đến TLB, CSB và mật độ bọ phấn, (ii) tuổi cây cũng ảnh hưởng đến CSB, (iii) cây trồng từ hom nhiễm có CSB cao hơn cây bị nhiễm bằng bọ phấn, (iv) mật độ bọ phấn trưởng thành ảnh hưởng nhẹ đến TLB nhưng không ảnh hưởng đến CSB. Kết quả kiểm tra 507 mẫu lá sắn thu thập bằng PCR và phân tích trình tự 15 mẫu virus đã khẳng định virus khảm lá sắn Sri Lanka (Begomovirus stanleyi) là virus duy nhất gây bệnh khảm lá sắn tại Việt Nam cho đến thời điểm điều tra.

Nghiên cứu được tiến hành nhằm xác định thành phần loài, đặc điểm hình thái và phân bố của các loài ốc nước ngọt ở đảo Bạch Long Vĩ. Tổng số 254 mẫu vật được thu từ các thủy vực nước ngọt trên đảo trong tháng 9/2024. Kết quả nghiên cứu đã xác định được 7 loài ốc nước ngọt, thuộc 6 giống, 6 họ, 2 phân lớp ở các thủy vực trên đảo Bạch Long Vĩ, trong đó có 3 loài ngoại lai (Pomacea canaliculata, P. maculata, Physella acuta), 4 loài bản địa (Melanoides tuberculata, Angulyagra boettgeri, Orientogalba viridis, Gyraulus convexiusculus), đây cũng là danh sách loài đầu tiên được phát hiện ở đảo Bạch Long Vĩ. Các loài ốc nước ngọt phát hiện ở đảo không thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm theo Sách Đỏ Việt Nam (2024). Nghiên cứu này đã cung cấp các thông tin khoa học, gồm đặc điểm hình thái phân loại, phân bố, sinh học và sinh thái của ốc nước ngọt ở đảo Bạch Long Vĩ, đồng thời đề xuất một số giải pháp hiện tại góp phần kiểm soát và giảm thiểu tác động xâm hại của những loài ốc ngoại lai ở đảo Bạch Long Vĩ.

Sự xuất hiện của chủng virus dịch tả lợn châu Phi (ASFV) tái tổ hợp mang đặc điểm di truyền của cả genotype I và II (rASFV I/II) tại Việt Nam từ năm 2023 đã gây ra thách thức lớn cho công tác kiểm soát dịch bệnh, nhất là khi các vacxin hiện tại chưa cho thấy hiệu quả bảo hộ rõ ràng. Nghiên cứu này nhằm đánh giá độc lực và khả năng truyền lây của chủng ASFV tái tổ hợp VNUA/rASFV/HD1/23 thông qua mô hình gây nhiễm thực nghiệm bằng đường mũi và lây lan qua tiếp xúc trực tiếp. Kết quả nghiên cứu cho thấy nhóm lợn được gây nhiễm trực tiếp virus phát triển bệnh ở thể cấp tính, với tỷ lệ chết 100% (3/3), thời gian chết dao động từ ngày thứ 5 đến ngày thứ 12 sau gây nhiễm (trung bình 8 ngày). Ở nhóm tiếp xúc, lợn đầu tiên chết vào ngày thứ 14 sau khi tiếp xúc. Các triệu chứng lâm sàng điển hình gồm sốt cao (> 40°C), chán ăn, mệt mỏi và giảm vận động. Mổ khám lợn thí nghiệm cho thấy tổn thương đại thể đặc trưng của thể cấp tính như lách to, mềm, dễ vỡ; xuất huyết hạch lympho; tổn thương sung huyết và xuất huyết ở phổi, thận, ruột và dạ dày. Kết quả nghiên cứu này đã khẳng định độc lực cao và khả năng lây truyền mạnh của chủng rASFV I/II.

Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá khả năng sạch cát trong cơ thể của ngao trắng thương phẩm xử lý sau thu hoạch trong hệ tuần hoàn. Nghiên cứu gồm 3 thí nghiệm trong phòng lab và 17 mẻ thử nghiệm tại nhà máy. Ba thí nghiệm được bố trí độc lập mang tính kế thừa với thời gian thử nghiệm 48 giờ, đánh giá các yếu tố lượng thức ăn vi tảo Chaetoceros gracilis (0, 11 × 103, 22 × 103, 33 × 103 tế bào/ml); tần suất cho ăn (3, 6, 9, 12 h/lần) và mật độ ngao (18, 54, 90, 126 kg/m3). Chỉ tiêu đánh giá gồm tỉ lệ sống, tỉ lệ có cát và tốc độ lọc của ngao. Kết quả lượng vi tảo tối ưu là 22 × 103 tế bào/ml. Tần suất cho ăn cho hiệu quả sạch cát cao nhất là 3 h/lần nhưng vì tốn nhân công nên trong điều kiện thí nghiệm phương thức cho ăn 6 h/lần được áp dụng cho thí nghiệm kế tiếp. Mật độ 18 kg/m3 nước cho tỉ lệ sạch cát tốt nhất và tốc độ lọc của ngao ở nghiệm thức này cũng cao nhất. Các mẻ thử nghiệm ở nhà máy với mật độ 170-380 kg/m3 cho thấy công nghệ giúp ngao sạch cát tốt hơn so với ngâm sục khí khi thời gian xử lý kéo dài hơn 24h. Nghiên cứu tiếp theo nhằm cải tiến hệ thống để tăng tỉ lệ thịt thu hồi.

Nghiên cứu được tiến hành nhằm xác định mật độ thả tôm càng xanh thích hợp trong mô hình nuôi kết hợp với ốc bươu đồng. Thí nghiệm gồm 4 nghiệm thức và mỗi nghiệm thức có 3 lần lặp lại với mật độ tôm khác nhau: không thả tôm và các mật độ tôm là 3, 5 và 7 con/m2. Ốc được thả với mật độ 100 con/m2. Sau 90 ngày nuôi, tỷ lệ sống của tôm đều đạt 100% và không khác biệt giữa các nghiệm thức (P >0,05), tuy nhiên tỷ lệ sống của ốc giảm đáng kể khi tăng mật độ tôm nuôi ghép trong hệ thống. Nếu nuôi đơn, ốc bươu đồng có khối lượng (3,20 ± 0,16g) và chiều cao (24,76 ± 0,26mm) cao hơn các nghiệm thức nuôi ghép với. Năng suất ốc bươu đồng cao nhất khi nuôi đơn nhưng tương đương (P >0,05) với nuôi kết hợp 3 con tôm/m2. Kết quả nghiên cứu cho thấy trong hệ thống nuôi ốc bươu đồng (mật độ 100 con/m2) có thể thả bổ sung tôm càng xanh với mật độ 3 con/m2.

Bài viết đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Văn phòng đăng ký đất đai thành phố Hà Nội. Nhóm nghiên cứu đã chọn ngẫu nhiên 100 người sử dụng đất đến làm việc tại Văn phòng Đăng ký đất đai và 30 cán bộ làm việc tại Văn phòng đăng ký đất đai và các cơ quan liên quan. Kết quả cho thấy, về công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với tổ chức, hộ gia đình cá nhân đã cấp được 146.934 hồ sơ. Về công tác đăng ký biến động đất đai đã cấp được 137.601 hồ sơ. Về công tác giao dịch bảo đảm đã giải quyết được 95.540 hồ sơ thế chấp bằng quyền sử dụng đất; 62.072 hồ sơ xóa thế chấp; 4.476 hồ sơ thay đổi nội dung thế chấp. Kết quả điều tra cán bộ cho thấy, có 6/9 tiêu chí được đánh giá ở mức rất cao, có 3/9 tiêu chí được đánh giá ở mức cao. Kết quả điều tra người sử dụng đất, có 6/9 tiêu chí được đánh giá ở mức rất cao và 3/9 tiêu chí còn lại được đánh giá ở mức cao. Từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Văn phòng đăng ký đất đai: về cơ chế, chính sách; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất; tài chính và tăng cường sự phối hợp với các bên liên quan.

Nghiên cứu nhằm đề xuất giải pháp phát triển và mở rộng mô hình nông nghiệp thông minh với khí hậu (CSA) phù hợp với huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định - vùng ven biển chịu tác động nặng nề bởi biến đổi khí hậu. Dữ liệu được thu thập từ điều tra 180 hộ nông dân, thảo luận nhóm (FGDs) và thực nghiệm đồng ruộng với sự tham gia của người dân. Ba mô hình canh tác triển vọng được người dân đề xuất, gồm: luân canh dưa lai - rau màu, nuôi ghép cá diêu hồng - tôm thẻ chân trắng trong nước ngọt và nuôi tôm thẻ chân trắng thâm canh trong nước lợ. Các mô hình thực nghiệm với sự can thiệp về kỹ thuật đều cho hiệu quả kinh tế cao hơn mô hình đối chứng, cải thiện chất lượng đất và nước và tăng khả năng thích ứng với thời tiết cực đoạn. Nghiên cứu đề xuất lộ trình mở rộng CSA theo ba giai đoạn, giai đoạn đầu ưu tiên nhóm hộ có kinh nghiệm và vốn, sau đó mở rộng đến các hộ dễ tổn thương. Các giải pháp hỗ trợ gồm: can thiệp kỹ thuật (quản lý đất, nước, giống), kết nối thị trường, hỗ trợ tín dụng và lồng ghép CSA vào quy hoạch địa phương. Kết quả khẳng định CSA là hướng tiếp cận khả thi để nâng cao sinh kế và khả năng thích ứng tại huyện Giao Thủy.

Nghiên cứu này đánh giá biến động lượng mưa, dòng chảy và ngập lụt tại lưu vực sông Phó Đáy vào cuối thế kỷ XXI dưới ảnh hưởng biến đổi khí hậu theo kịch bản phát thải lớn nhất SSP5-8.5. Mô hình Weather Research and Forecasting (WRF) và Rainfall-Runoff Inundation (RRI) được tích hợp, sử dụng dữ liệu quan trắc từ 56 trạm quan trắc, dữ liệu tái phân tích JRA-25/JCDAS, mô hình CMIP6 GCM EC-Earth3 và HadGEM3-GC31-MM. Kết quả kiểm định WRF cho giai đoạn 2003-2022 và mô hình RRI cho trận lũ năm 2019 cho thấy độ chính xác cao và phù hợp trong việc tái hiện điều kiện khí tượng và thủy văn. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng vào cuối thế kỷ XXI (2080-2099), lượng mưa mùa hè (JJA) tăng đáng kể, tập trung chủ yếu ở thượng nguồn phía bắc và đông bắc lưu vực. Lưu lượng dòng chảy và đỉnh lũ gia tăng rõ rệt, đặc biệt ở hạ lưu, kéo theo mức ngập lụt nghiêm trọng hơn, với độ sâu và phạm vi ngập mở rộng, nhất là trong các kịch bản khí hậu cực đoan. Lưu lượng dòng chảy có thể tăng từ 8,8%-15,6% vào mùa mưa với đỉnh ngập có thể sâu thêm từ 1-3m. Mức độ gia tăng của lưu lượng và nguy cơ ngập lụt chủ yếu vào cuối mùa mưa, phản ánh tác động đáng kể của biến đổi khí hậu.

Nghiên cứu nhằm đánh giá ảnh hưởng của điều kiện xử lý (hảo khí, yếm khí) và mùa vụ (Xuân, Hè) đến quá trình ủ chất thải rắn chăn nuôi công nghiệp (bò, gà, lợn). Các mẫu chất thải được phối trộn với than sinh học theo tỷ lệ 9:1 (v/v) và ủ trong các điều kiện khác nhau để phân tích sự biến đổi trong quá trình ủ. Kết quả cho thấy, điều kiện xử lý hảo khí phù hợp cho các loại chất thải. Phương pháp ủ yếm khí tuy giúp chất thải có hàm lượng dinh dưỡng và hữu cơ cao hơn nhưng có hàm lượng các vi sinh vật gây hại (E. coli, Salmonella) vượt quy chuẩn. Sau ủ 30 ngày, chất thải chăn nuôi bò có hàm lượng hữu cơ cao nhất (46,54-47,67%) và tổng hàm lượng NPK trong khoảng 4,04-4,43%, nhưng tỷ lệ C/N lớn hơn quy chuẩn (> 12). Ngược lại, chất thải chăn nuôi gà có hàm lượng hữu cơ thấp nhất (36,46-37,59%), nhưng có tổng hàm lượng NPK cao nhất (5,05-5,44%) và có tỷ lệ C/N < 12. Bên cạnh đó, chất thải chăn nuôi lợn có hàm lượng chất hưu cơ ở mức trung bình và thấp nhất về giá trị tổng hàm lượng NPK. Ở cả hai mùa Xuân và Hè, ủ theo phương pháp hảo khí, chất thải chăn nuôi gà và than sinh học có hàm lượng dinh dưỡng NPK, pH, tỷ lệ C/N và hàm lượng kim loại nặng (As, Pb,Cd, Hg) đạt tiêu chuẩn về phân hữu cơ theo QCVN 01-189-2019.

Nghiên cứu này phân tích ảnh hưởng của chương trình đầu tư nông nghiệp đại điền đến chiến lược sinh kế của đồng bào dân tộc thiểu số vùng Tây Bắc dựa trên khung lý thuyết tích hợp giữa sinh kế bền vững, con đường sinh kế và kinh tế chính trị trong nông nghiệp với trường hợp nghiên cứu từ chương trình canh tác cao su ở tỉnh Điện Biên. Dựa trên số lượng khảo sát 205 hộ dân tộc thiểu số và 15 cán bộ chính quyền địa phương và 5 cán bộ đại diện của doanh nghiệp, nghiên cứu chỉ ra rằng, sau khi phải góp đất cho các nông trường cao su, các hộ dân tộc thiểu số đã chuyển đổi sinh kế từ sản xuất tự cung, tự cấp sang đa dạng hóa các chiến lược sinh một cách có chủ đích, dựa trên nguồn lực sinh kế mà từng nhóm dân tộc có sẵn, cũng như các mối quan hệ xã hội - chính trị và điều kiện thị trường. Các phát hiện chính từ nghiên cứu gợi mở một số hàm ý chính sách nhằm cải thiện sinh kế cho đồng bào dân tộc thiểu số bao gồm: thiết kế các chương trình phù hợp với bối cảnh sinh thái - xã hội vùng Tây Bắc; bảo vệ quyền sử dụng đất và sinh kế bền vững của người dân tộc thiểu số và hỗ trợ các nhóm dân cư dễ bị tổn thương.

Việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào thú y có triển vọng sẽ hỗ trợ cho sự phát triển nhiều mặt của lĩnh vực này. Được OpenAI ra mắt vào tháng 11/2022, ChatGPT là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển nhanh nhất với người dùng như một công cụ học tập trong thời gian qua. Trong thú y, ChatGPT là trợ lý ảo hỗ trợ trong chẩn đoán lâm sàng, trong đào tạo cũng như trong nghiên cứu khoa học của ngành chăm sóc sức khoẻ động vật dựa vào các thông tin sẵn có từ nguồn internet. Ngoài những lợi thế, những thách thức và hạn chế đối với ChatGPT cũng cần được xem xét và đánh giá như độ tin cậy, vấn đề bản quyền và vấn đề bảo mật thông tin cá nhân người dùng. Do đó, cần có thêm các nghiên cứu và đánh giá để đảm bảo tích hợp tối ưu công cụ ChatGPT vào thú y góp phần thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này trong xã hội chuyển đổi số hiện nay. Do đó, bài tổng quan này thảo luận ngắn gọn về ưu điểm và hạn chế của ChatGPT, với hy vọng các sinh viên thú y, bác sỹ thú y có thể khai thác sức mạnh của ChatGPT một cách hiệu quả nhất, góp phần thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này trong xã hội chuyển đổi số hiện nay.

Bài viết cung cấp tổng quan về vai trò của kinh doanh trực tuyến trong phát triển kinh tế hộ tại Việt Nam trong bối cảnh chuyển đổi số dựa trên phương pháp thu thập và tổng hợp, phân tích tài liệu thứ cấp từ các tạp chí, bài báo khoa học, báo cáo từ các cơ quan tổ chức trong nước và quốc tế. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra mối quan hệ giữa kinh doanh trực tuyến và phát triển kinh tế hộ trên các khía cạnh: mở rộng thị trường và tăng khả năng tiếp cận khách hàng, tối ưu chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo cơ hội việc làm. Nghiên cứu đã chỉ ra một số cơ hội thúc đẩy kinh tế hộ phát triển như sự phát triển mạnh mẽ của các nền tảng số, chính sách hỗ trợ của Nhà nước và hạ tầng công nghệ ngày càng hoàn thiện. Bên cạnh đó, cũng tồn tại các thách thức như kỹ năng số còn hạn chế, chi phí quảng cáo cao và cạnh tranh khốc liệt từ doanh nghiệp lớn. Trên cơ sở đó, bài viết đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh trực tuyến, góp phần phát triển kinh tế hộ theo hướng hiện đại và bền vững.

Streptococcus iniae là tác nhân gây bệnh nghiêm trọng đã được báo cáo gây thiệt hại kinh tế cho người nuôi biển, đặc biệt đối với cá biển có giá trị kinh tế như cá chim vây vàng, cá chẽm, cá mú, cá dìa, cá giò, cá nâu. Cùng với những ca nhiễm Streptococcus iniae ở cá biển nuôi và cả cá ngoài tự nhiên được báo cáo trong và ngoài nước cho thấy sự cấp thiết trong việc tổng hợp thông tin giúp định hướng nghiên cứu, làm cơ sở đề ra các giải pháp quản lý dịch bệnh hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại kinh tế cho nghề nuôi cá biển tại Việt Nam. Bài tổng quan này phân tích cơ chế gây nhiễm, các yếu tố độc lực, tình trạng kháng kháng sinh và thực trạng kiểm soát bệnh trên cá biển do vi khuẩn S. iniae gây ra liên quan đến nghiên cứu và sử dụng vacxin, probiotics, tinh dầu thảo dược trong việc tăng cường hệ miễn dịch và kháng bệnh của cá biển lên tác nhân gây bệnh nguy hiểm này, đồng thời chỉ ra những triển vọng và định hướng nghiên cứu tiếp theo liên quan đến bệnh do vi khuẩn S. iniae gây ra trên cá biển tại Việt Nam.